Narratief Tessa 2

Amber Kuijpers, Sint Anna Klooster, 2019

Onderzoeksvraag

Wat zijn de ervaringen van zorgtrajectbegeleiders, mantelzorgers en cliënten in het Sint Annaklooster met het inzetten van zorgrobot Tessa® bij ouderen met beginnende dementie op het behouden van zelfredzaamheid ten aanzien van algemene dagelijkse levensverrichtingen?

Het narratief

Het is het einde van de zomer. Amber begint aan haar afstudeeronderzoek. Samen met haar afstudeerpartner Felix, beginnen zij aan de opdracht binnen het lectoraat van Fontys Hogeschool, Langer Veilig Thuis. Amber en Felix krijgen van de instelling Sint Annaklooster samen de opdracht om de ervaringen van de nieuwe zorgrobot Tessa® in kaart te brengen.

Allereerst vinden er besprekingen plaats op het Sint Annaklooster. Daar wordt met de opdrachtgever, zorgtrajectbegeleiders die Tessa® zullen implementeren en de ontwikkelaar van Tessa® besproken wat het doel van Tessa® is en wat de mogelijkheden zijn. Daarnaast wordt er besproken waar Tessa® kan worden ingezet. Dit blijkt nog niet zo gemakkelijk te zijn. Door de zorgtrajectbegeleiders worden er een aantal namen genoemd.

Een aantal dagen later wordt Amber door een zorgtrajectbegeleider gebeld welke familie is uitgekozen, de familie Peters. De zorgtrajectbegeleider heeft deze familie gekozen omdat ‘mevrouw alles een beetje links laat liggen, ze is niet zo punctueel op de agenda en omdat de dochter dat juist heel erg compenseert’ vertelt ze. Ze ervaart dat het kiezen van de geschikte cliënt erg belangrijk is. ‘Als je twijfelt of hij wel of niet helpend is dan denk je eerder hmm laat maar’ zegt ze.

De zorgtrajectbegeleider heeft Amber uitgenodigd om bij de familie Peters langs te gaan. Tessa® wordt deze middag geïnstalleerd. Dit de eerste keer dat Amber naar de familie toe gaat. Amber legt uit aan de familie wat haar onderzoek inhoudt en daarnaast geeft zij ook de informatiebrieven en de toestemmingsformulieren aan de familie en zorgtrajectbegeleider. Amber wijst naar haar telefoonnummer op de informatiebrief en benoemt dat bij vragen ze haar altijd kunnen bellen. De familie en zorgtrajectbegeleider reageren enthousiast op het onderzoek en willen graag meewerken. Ook op Tessa® wordt enthousiast gereageerd. Zo worden er grappen gemaakt en nagedacht over de mogelijkheden van berichten die in Tessa® geplaatst kunnen worden. Al na een half uur wordt duidelijk dat de hulpkaartjes erg leuk zijn, maar niet veel toevoegen voor mevrouw Peters. Het gaat met name om de medicatie die vergeten wordt in te nemen en niet om andere onderwerpen die de kaartjes aanbieden. Amber maakt een vervolgafspraak, er wordt afscheid genomen en succes met Tessa® gewenst.

Eén week later gaat Amber eerst naar de zorgtrajectbegeleider om haar te interviewen. De zorgtrajectbegeleider begint te vertellen over de ervaring van Tessa® bij de familie Peters. Er komt naar voren dat voornamelijk de dochter erg enthousiast is over het gebruik van Tessa®. De zorgtrajectbegeleider is gebeld door de dochter van mevrouw Peters. In dit telefoongesprek vertelt de dochter dat Tessa® haar ondersteuning van de zorg biedt, maar haar moeder nog niet overtuigd is van de robot. De zorgtrajectbegeleider vindt het dan ook teleurstellend dat Tessa® niet aanslaat bij de cliënt. Amber vraagt waarom Tessa® niet aanslaat bij de familie, waarop ze antwoord dat Tessa® stress en irritatie bij mevrouw Peters opwekt. De zorgtrajectbegeleider heeft de familie geadviseerd om Tessa® minimaal twee weken te gebruiken, omdat de familie moet wennen aan de robot in huis. Ze vertelt aan Amber dat ze tips heeft gegeven over het formuleren van berichten, want dit wordt nog moeilijk bevonden. Zo probeert ze het gebruik van Tessa® te ondersteunen.

Na het interview met de zorgtrajectbegeleider gaat Amber naar de familie toe. Amber wordt hartelijk binnengelaten. Er wordt thee of koffie aangeboden en al snel merkt Amber dat het de familie hoog zit. Familie Peters wilt graag hun ervaring met Tessa® delen. Mevrouw Peters geeft meteen aan dat ze nerveus wordt van Tessa®. Ze verzucht ‘dan hoor ik van mijn man: “de medicijnen slikken”. Oh god daar heb je Tessa® weer zeg ik dan tegen mijn man’. Ze vraagt zich af waarom Tessa® steeds moet vragen of zij haar medicatie al heeft ingenomen. Ze vindt Tessa® overbodig want mevrouw Peters geeft aan dat ze haar ‘medicatie al heeft ingenomen’. 

Dan gaat Tessa® af. Amber heeft vooraf aan haar bezoek aan de dochter gevraagd of zij op het tijdstip dat Amber er is, Tessa® kan laten spreken. Amber ziet dat het gebruik van Tessa® moeizaam gaat. Zo luistert de cliënt aandachtig met een glimlach wanneer zij de begintonen hoort als Tessa® gaat praten. Mevrouw Peters reageert vervolgens niet correct, met een te lange zin. Bedroefd kijkt ze als Tessa® het antwoord niet hoort. Dan breekt haar dochter in om het correcte antwoord in te spreken waarna het antwoorden correct verloopt. De frons op het voorhoofd van mevrouw Peters blijft hangen. Ze heeft zichtbaar last van stress en irritatie.

Mevrouw Peters vertelt over een aantal situaties en beschrijft dan een situatie waar ze Tessa® niet kan horen. Als ze boven op bed ligt bijvoorbeeld, waardoor haar man naar boven moet roepen om de vraag van Tessa® te herhalen. Mevrouw Peters geeft dan ook aan dat zij Tessa® overbodig vindt omdat ‘mijn man dat altijd zegt’.

De dochter van mevrouw Peters zegt, als Amber er naar vraagt, dat zij Tessa® erg gemakkelijk vindt. Het geeft haar ondersteuning van de zorg voor haar moeder. Ook vertelt ze dat ze sinds de komst van Tessa® niet meer bezorgd is over adequate medicatie inname. Ze vertelt dat ‘de verantwoordelijkheid haar een beetje wordt afgenomen waardoor ze weer op andere dingen kan focussen’.

Toch geeft ook de dochter aan dat Tessa® haar moeder stress en irritatie geeft. Dat kan toch niet de bedoeling zijn vindt ze. De heer Peters bemoeit zich op dat moment ook in het gesprek. Hij benoemt meerdere malen dat het niet praktisch is dat wanneer zijn vrouw niet in de woonkamer is, zij het niet kan horen. Samen bedenken ze het idee om ‘een klein bloempotje van Tessa® te maken in connectie, zodat je er één boven kunt zetten’.

Twee weken later is de vervolgafspraak. Amber is zeer benieuwd hoe er nu over Tessa® wordt gedacht. Amber belt aan en alleen mevrouw Peters doet open. De dochter en echtgenoot zijn nog onderweg, maar komen er zo aan. Amber en mevrouw Peters kletsen over wat maatschappelijke onderwerpen en één voor één komen de mantelzorgers binnen.

Amber vraagt hoe de afgelopen twee weken met Tessa® zijn verlopen. Mevrouw Peters zegt direct dat de situatie niet anders is geworden. Ze vindt Tessa® nog steeds niet fijn en kan er nog niet aan wennen. Na wat doorvragen komt Amber erachter dat sinds de komst van Tessa® de medicatie adequaat wordt ingenomen en vertelt mevrouw Peters niet meer zo vergeetachtig als voorheen te zijn. Meestal zegt dochter tegen mevrouw Peters dat ze haar pillen weer niet heeft geslikt maar door de komst van Tessa® is het bakje nu automatisch leeg. Toch blijft mevrouw Peters stug volhouden dat Tessa® overbodig is. Wat haar betreft is ‘haar man haar Tessa®’.

Haar echtgenoot beaamt dit, ook hij vindt dat hij zijn vrouw aan haar medicatie inname kan herinneren zonder de hulp van Tessa®.

Op verzoek willen ze wel wat suggesties geven hoe Tessa® verbetert kan worden. De dochter van mevrouw Peters merkt op dat Tessa® niet op actuele gebeurtenissen kan inspelen. De tijd van het uitspreken van het bericht staat namelijk vast. Ze woont niet in het huis van haar moeder en kan daardoor niet inspelen op actuele gebeurtenissen. Ook ervaart ze moeilijkheden met de formulering van de berichten. Ze probeert de berichten zo te formuleren dat haar moeder geen stress en irritaties ervaart. Gefrustreerd roept ze uit dat ze het soms wel op drie of vier verschillende manieren intypt, ‘maar het verandert niet en ja dan weet ze het ook niet meer’. De dochter ervaart nog steeds ondersteuning van de zorg, maar het is teleurstellend dat Tessa® niet aanslaat bij haar moeder.

Als Amber vraagt of er nog aanvullingen zijn of andere veranderingen hebben plaatsgevonden wordt door alle drie nee geschud. De aanpassingen om Tessa® optimaal te kunnen gebruiken worden nogmaals genoemd maar hierna is ook het tweede interview afgelopen.

‘Je doet hieraan mee omdat je het wilt ervaren en wilt weten of het werkt of niet. Nou ja goed voor mij geeft het rust maar voor mijn moeder niet, daar zijn we dan achter gekomen.’