Videoblog Minor in Israël
Joah Jans
1. Minor in Israël
Israël doet veel dingen met me die ik niet aan had zien komen. Het duurde twee weken voordat ik de eerste serieuze gedachte had dat ik hier wellicht zou willen wonen. En nu na een maand zijn er al momenten waar ik er tegen opkijk om terug te gaan. Het is niet dat ik Nederland of de Nederlanders niet mis, maar het wonen in de woestijn raakt me. Alle mensen hier lijken iets door te hebben wat op veel andere plekken zeldzaam is en wat dat ook mag zijn ik wil het weten. Er zijn hier veel verschillende groepen en het enige dat ze écht allemaal gemeen hebben is hun connectie met dit land. Of ze nou voor of tegen de politiek zijn, geboren zijn in een woestijnvallei of in een buitenwijk van Mexico City, of ze Joods, Ethiopisch of Bedoeïne zijn, mensen voelen zich hier thuis. Ik ben hier pas een maand en aan de ene kant voelt het alsof mijn vliegtuig gister pas geland is, terwijl ik aan de andere kant al genoeg heb meegemaakt voor een jaar aan ervaringen. Ik heb door eeuwenoude steden gelopen; door markten gewandeld waar het zo druk was dat verkopers letterlijk met hun vleeswaar op hun schouders rondliepen; ik heb muziek gehoord die gespeeld werd boven op een berg terwijl er voordat ik het ontdekte door niemand beluisterd werd, ik heb een nacht besteed op de rand van een klif midden in de woestijn, kijkend naar de vallende sterren, ik heb door de hitte gelopen totdat ik hoofdpijn kreeg; ik heb mensen 13 jaar oud zien worden in het hart van de hoofdstad; ik heb kinderen zien dansen door de straten; ik heb de beste humus, falafel en knafeh van mijn leven gegeten. Daarnaast heb ik ook meer geleerd dan ik in een knullige brief kan uitleggen. Kortom, het bevalt me hier erg goed. Ik leer mezelf en dit land elke dag beter kennen.
Israël is in die zin een erg bijzonder iets, ook voor mij persoonlijk. Ik ben opgegroeid in een traditie, of een ideologie, dat verhalen vertellen erg belangrijk is. Mijn grootvader, die ik nooit ontmoet heb, schijnt hier geweldig in te zijn geweest, het maakte hem dan ook niet uit of het hele verhaal waar was, want het was belangrijker wat het verhaal met je deed. Het vertellen van verhalen in Israël is zo belangrijk. Het is natuurlijk de plaats waar veel van de werelds bekendste en meest invloedrijke verhalen vandaan komen en waar de gebeurtenissen die beschreven worden plaatsgevonden hebben. Dat op zichzelf is al een uniek iets, al voor duizenden jaren worden de verhalen vanuit de TeNaCh hier verspreid. En ze zijn voor een enorme tijd mondeling verspreid voordat ze überhaupt opgeschreven werden. Dat is naar mijn idee een van de mooiste dingen die de mensheid te bieden heeft.
Maar ook in hedendaags Israël is verhalen vertellen belangrijk. Je kan hier honderd mensen naar een gebeurtenis of situatie vragen en alle 100 mensen zullen je een ander antwoord geven. Sommige van die antwoorden zullen op elkaar lijken en sommige zullen totaal anders zijn. Ook woordkeuze is hier erg belangrijk, je kan een volk, of zelfs een persoon, niet zomaar beschrijven. Iedereen beschrijft elkaar anders maar als je het voor die individuele groepering (of dat individu) goed wil doen moet je je best doen je in diegene te verplaatsen. Elke groep heeft ook een andere beschrijving van elke andere groep. En dat is een fenomeen dat mij al lang interesseert, en wellicht een van de hoofdredenen dat ik hier zo graag meer over leer.
Iets anders dat ik misschien nog wel mooier vind dan dat is dat ieder persoon hier een rijke en unieke achtergrond heeft. Elk individu heeft een rede om hier te zijn, een geschiedenis. Ik heb nog niemand ontmoet die hier 'zo maar' is. Iedereen heeft familieverhalen waar zij mee leven, goede en slechte. En die verhalen, ook al heeft in vele gevallen het hele volk iets dergelijks meegemaakt, zijn ontzettend persoonlijk. Midden in een catastrofe hebben miljoenen mensen zich ontwikkeld, zijn zij opgegroeid en hebben zij zich samengevoegd en en tegelijkertijd ook afgeschermd. Elk van die miljoenen verhalen is volledig verschillend van degene die er naast staat. En dat gaat terug in de tijd en speelt vandaag nog steeds. In een land waar terrorisme en politieke kwaadaardigheid elkaar dagelijks confronteren, waar drie religies naast elkaar staan op 2 vierkante kilometer, waar 80% van het volk voor 2/3 jaar van hun jonge leven in het leger moet dienen, waar mensen die duizenden jaren door de woestijn gewandeld hebben zich aanpassen aan een stedelijk bestaan, waar volkeren naar toe vluchten en waar andere weigeren naar toe te komen, waar het volk zich zonder ook maar aan een van deze dingen toe te geven zich nog steeds één voelt. Woorden schieten mij te kort om alles te beschrijven wat ik zou willen vertellen. Ik hoop in volgende blogs/videos jullie meer te vertellen of kunnen laten zien van wat ik precies bedoel.
2. Ervaringen in Tzofar
Afgelopen week zijn we op bezoek geweest in Tzofar. Dit is een van de landbouwnederzettingen in de Negev die mosjav genoemd worden. Er wonen ongeveer 80 Israëlische gezinnen en een paar honderd Aziatische gastarbeiders. Deze mosjav liggen hier om de Negev te settelen en om de Jordaanse grens bewoond te laten. Over de jaren heeft dit gebied, de Arava, voor veel vorderingen in agricultuur gezorgd omdat de landbouw in dit gedeelte van de woestijn niet natuurlijk voorkomt. Het was iets bijzonders om midden in de woestijn in een groene oase te zijn. Het is er erg warm en verrassend groen. ’s Nachts gingen we de woestijn in, om de zonsondergang te zien en eten te maken. De zonsondergang was werkelijk ongelooflijk. Het was een uitzicht waar ik op hoopte, maar toch meer. En ik was niet de enige, bijna iedereen die er bij was en het voor de eerste keer zag, net als ik, raakte er een beetje geëmotioneerd door. De eindeloze zee aan stenen, heuvels, bergen. En elke heuvel een net iets andere kleur, van lichtbruin tot bijna gitzwart. En alles gehuld in een diepe oranje gloed. Je voelt je nietig in de eindeloze leegte.
Daarna gingen we in de vallei ernaast het avondeten klaarmaken. Samen maakte we pita’s, zoete aardappels en aubergines klaar in het kampvuur. En boven je hoofd een enorme sterrenkoepel. Voor het eerst in mijn leven kon ik de melkweg zien. Het was opnieuw een uniek moment. Het bracht me wederom terug bij een gedachte die ik ook had in mijn eerste weekend hier, toen we ’s nachts terugreden van de dode zee vallei. Toen dacht ik aan alle mensen die voor mij door dit gebied waren getrokken. Het is namelijk een gebied wat altijd wel wat met je doet. En in de geschiedenis reisden mensen er een stuk minder comfortabel doorheen dan ik dat nu deed. En die mensen hebben de Negev echt gevoeld, iets wat ik hoop ooit nog mee te maken. Er zijn zoveel verhalen ontstaan in dit gebied. Niet alleen zo veel van de verhalen die de basis voor de Bijbel vormen, maar ook de verhalen die er omheen werden verteld. Verhalen die geïnspireerd zijn door dit gebied of verhalen die er daadwerkelijk hebben plaatsgevonden. Het kan niet anders dan dat deze grond die mensen heeft beïnvloed.
3. Minderheden
De minderheden in Israël zijn me enorm gaan fascineren. De landen waar we ons meer bekend mee zijn, zoals Nederland en de rest van West-Europa hebben ook meerdere groepen minderheden. In Israël hebben ze een erg bijzondere combinatie minderheden, aangezien binnen de Joodse staat elke minderheid verschillende rechten heeft en daardoor een andere dynamiek heeft met de rest van de Israëlische bevolking. Om er maar een paar te noemen: Bedoeïenen, (christelijke) Arabieren, Druzen, Circassiërs en Russische (niet) Joden en daarbij komen ook alle kleine groepen Joden uit verschillende landen. Zoals ik in mijn vlog noemde hebben we een stad van de Druzen en de Circassiërs bezocht. Vooral de stad van de Circassiërs heeft mij erg geraakt. Het plaatsje zag er compleet anders uit dan elke andere plaats in Israel. De huizen zijn van andere stenen gemaakt en de straten zijn erg krap, auto’s blijven dus ook weg uit het centrum van het dorp. Ook is het grappig om te zien dat alle huizen hier puntdaken hebben, dit komt omdat ze met het bouwen van de huizen rekening hielden met de klimaatomstandigheden waar ze aan gewend waren, veel sneeuw. Nu is het alleen zo dat het in de afgelopen 140 jaar maar 1 keer gesneeuwd heeft in Kfar Kama.
Ook bijzonder aan de Circassiërs en de Druzen is dat beide dienstplicht hebben. Dit zijn de enige twee etnische minderheden die dienstplicht hebben binnen Israël en dat maakt ze erg uniek. Dit zorgt er ook voor dat zij, net als alle Joodse burgers een gelijkwaardig burgerschap hebben. Iets wat niet geld voor de andere etnische minderheden. Hieronder voeg ik ook mijn reactie toe op de Bedoeïene stad Rahat, die we eerder bezocht hebben.
"Vandaag zijn we op bezoek geweest in Rahat. Dit is de grootste stad voor Bedoeïenen in Israël. De Bedoeïenen van de Negev is een minderheid van Arabieren die al duizenden jaren in de woestijn wonen en momenteel bijna allemaal Israëlisch staatsburger zijn. Het is een redelijk gecompliceerde politieke situatie aangezien ze onder de Israëlische minderheden meer rechten hebben dan andere, maar nog steeds minder dan de gewone Israëlische burgers. Vandaag zijn we in hun grootste stad geweest en zijn we rondgeleid door een bewoner. De Bedoeïenen zijn een van de volken die de Negev hun thuis noemt, en ook al zijn er belachelijk veel verschillende groeperingen binnen hun eigen samenleving, zijn ze toch één. Rahat ziet er aan de ene kant uit als een puinhoop, er ligt veel troep opgestapeld en verkeersregels worden er inventief geïnterpreteerd. Als je zou negeren dat het allemaal afstammelingen van nomaden zijn, je de moskeeën even over het oog ziet, en niet naar het geweldige woestijnlandschap om je heen kijkt zou je het met een buitenwijk van Boekarest kunnen vergelijken. Maar de manier waarop deze mensen samenwonen is anders dan alles dat ik tot nu toe gezien heb. Iedereen die woont in straten gevuld met hun eigen familie, hun eigen tradities, hun eigen stammen die teruggaan tot honderden jaren waar zij als nomaden door de woestijn trokken, het is uniek. En zo gauw je ergens naar binnen loopt merk je dat. Iedereen kent elkaar van jongs af aan, het is een eenheid. Ze overleven in een moderne staat."