Beweegvriendelijke Partnerships
Venlo scoort met Kernindicator Beweegvriendelijke Omgeving!
De kernindicator Beweegvriendelijke Omgeving (KBO), wat zegt het eigenlijk? Om deze vraag te beantwoorden is het goed om eerst eens naar de gehanteerde definitie van beweegvriendelijke omgeving te kijken, zoals die wordt beschreven in het Brancherapport Sportaccommodaties in Nederland (Mulier Insitituut, 2016). Een beweegvriendelijke omgeving is ‘de publieke ruimte in de woonomgeving die mensen gelegenheid geeft tot sporten en bewegen.’ De KBO geeft een indicatie van de mate waarin de inrichting van de fysieke leefomgeving de gelegenheid biedt om te bewegen. Dat zegt dus niets over in hoeverre mensen daadwerkelijk gebruik maken van die fysieke leefomgeving om te bewegen. Op de vraag welke gemeente binnen de Partnerships van Fontys Sportkunde de meeste gelegenheid tot bewegen in de openbare ruimte biedt, scoort Gemeente Venlo met een KBO van 3,10 het hoogst. Gemeente Kerkrade scoort het laagst. Pakken we cijfers erbij die iets zeggen over het sport- en beweeggedrag van mensen, dan zien we dat Venlo niet de hoogste score heeft, maar Valkenswaard. Een hoge KBO wil dus niet zeggen dat er automatisch meer mensen bewegen. Kijk ook maar eens naar de cijfers van Gemeente Eindhoven bijvoorbeeld.
Gemeente | Kernindicator Beweegvriendelijke Omgeving (KBO) 2016 | % volw. 19 jaar en ouder voldoet aan NNGB 2016 | Fitnorm % volw. 19 jaar en ouder | Combinorm % volw. 19 jaar en ouder | Wekelijks sporten % volw. 19 jaar en ouder |
Den Bosch | 2,90 | 60 | 25 | 62 | 54 |
Eindhoven | 2,32 | 66 | 24 | 68 | 56 |
Kerkrade | 2,06 | 52 | 14 | 53 | 36 |
Maastricht | 2,24 | 61 | 23 | 63 | 52 |
Sittard-Geleen | 2,56 | 56 | 23 | 58 | 47 |
Valkenswaard | 3,06 | 67 | 33 | 69 | 56 |
Venlo | 3,10 | 64 | 31 | 66 | 48 |
Nederland | 2,56 | 56 (v.a. 12 jaar!) | 26,2 | 64,9 | 57 (v.a. 12 jaar!) |
Tabel 1: KBO, en beweegnormen van de Partnerships van Fontys Sportkunde
Bronnen: Mulier (2016) & RIVM (2018)
Maar wat kun je dan wél met deze cijfers? Zet ze in, gebruik ze voor je missie om een beweegvriendelijke gemeente te blijven óf te worden. Kijk eens of je deze cijfers kunt duiden in jouw gemeente. Het zijn kwantitatieve gegevens die aangevuld dienen te worden met gegevens over de kwaliteit van de beweegvriendelijke omgeving. Want we weten ook dat wanneer een ruimte niet ‘schoon, heel en veilig is’ er weinig of geen gebruik van gemaakt zal worden.
Hardware en software combineren
Alleen het faciliteren of de gelegenheid bieden om te bewegen in de openbare ruimte (de zogenaamde ‘hardware’) is niet voldoende om mensen daadwerkelijk in beweging te krijgen en te houden. Daar is meer voor nodig. Hoe vaak werd door een gemeente niet de vraag gesteld: “We hebben beweegtoestellen geplaatst in de wijk, maar ze worden niet gebruikt, hoe kan dat?” Of “We hebben een prachtig park maar het wordt niet gebruikt voor sporten en bewegen.” Mensen zullen dus ook gestimuleerd en uitgedaagd moeten worden om daadwerkelijk in beweging te komen (de ‘software’). Maar hoe zorg je er nu voor dat die openbare ruimte ook daadwerkelijk geschikt is om in te sporten en te bewegen, zodat de stad of wijk als plek om te bewegen gezien wordt?
Gebruik de omgevingsvisie als ingang voor samenwerken
Het antwoord klinkt simpel, maar is soms lastig in de praktijk te brengen: samenwerken! En laat nu toevallig de deur bij die collega’s, die verantwoordelijk zijn voor het ontwerp en inrichting van de openbare ruimte, wagenwijd open staan. Want weet je waarom juist dit het moment is? De nieuwe Omgevingswet komt eraan (2021). Elke gemeente wordt volgens die nieuwe Omgevingswet verplicht om een omgevingsvisie op te stellen. Dit dient binnen vijf jaar na het in werking treden van de wet te gebeuren. Zo’n omgevingsvisie is een strategische visie op alle aspecten van de gehele fysieke leefomgeving, dus ook gezondheid! Volgens de nieuwe wet is de omgevingsvisie een integraal stuk. Een beweegvriendelijke omgeving is een thema wat heel goed past hierbinnen.
De nieuwe gemeenteraad gaat die omgevingsvisie vaststellen. De voorbereiding op die Omgevingswet is niet iets wat je ‘er even bij’ doet. Het is een transitie vergelijkbaar of misschien nog wel groter dan de laatste decentralisaties in het sociale domein. De Omgevingswet staat NU op de agenda. Dus gebruik dit moment.
Wil je meer weten over de omgevingsvisie en de kansen voor sport en bewegen? Lees dan mijn blog ‘wie wacht op wie?’ van 9 november 2017
Ik roep jullie, sport- en beweegprofessionals op om in gesprek te gaan met je collega’s. Samenwerken is de volgende stap naar een integrale aanpak. Zorg dat je goed bent voorbereid: neem cijfers mee van de GGD of je eigen monitor. Markeer op een kaart waar je kansen ziet voor Sporten en Bewegen in de openbare ruimte. Want praten met kaarten doen ruimtelijk professionals graag! En wees bereid om te helpen.
Weet je niet waar je moet beginnen? Of heb je nog een duwtje in de rug nodig? Heb je specifieke vragen over een actieve of beweegvriendelijke leefomgeving? Vanuit het Partnership Fontys Sportkunde en het Lectoraat Move to be helpen we je graag op weg.
Laat de Omgevingswet de sleutel zijn naar een integrale aanpak. Zet dus een streep door die sectoren en zoek naar het gezamenlijk belang. Een fijne plek om in goede gezondheid te wonen, werken en recreëren voor alle inwoners.
Maartje Kunen Lectoraat Move to Be, Fontys Sporthogeschool
================================================================================
Bronnen
- Hoekman, Wezenberg-Hoenderkamp & van den Dool, (2015), Sport Ruimte en Tijd, In A. Tiessen-Raaphorst, Rapportage sport 2014 (pp. 166-184) Den Haag: Sociaal en Cultureel Planbureau (SCP).
- Van der Poel, H. e.a. (2016), Sportaccommodaties in Nederland, kaarten en kengetallen, Mulier Instituut Utrecht / Arko Sports Media, Nieuwegein. Te downloaden via onderstaande link: http://www.kennisbanksportenbewegen.nl/?file=7295&m=1475158489&action=file.download
- RIVM, (2018) Volksgezondheid en zorg.info, Feiten & cijfers huidige situatie sport en bewegen, geraadpleegd 7 februari 2018 via https://www.volksgezondheidenzorg.info/sport/sportopdekaart/beweegnormen-en-wekelijkse-sporters
Meer informatie over een beweegvriendelijke omgeving
- Kenniscentrum Sport, Stappenplan beweegvriendelijke omgeving https://www.allesoversport.nl/artikel/tien-stappen-naar-bewegen-in-de-buurt/
- RIVM, toolkit gezonde wijkaanpak https://www.loketgezondleven.nl/gezonde-gemeente/gezonde-wijkaanpak
Meer informatie over de Omgevingswet, gezondheid en sport
- Blog ‘wie wacht op wie? Wacht niet langer met sport & bewegen in de omgevingsvisie verankeren!’ http://maartjekunen.blogspot.nl/
- Lees meer over wat de gemeentelijke omgevingsvisie is https://aandeslagmetdeomgevingswet.nl/wetsinstrumenten/instrumenten-2/omgevingsvisie/
- Kenniscentrum Sport, sport en omgevingswet transitie https://www.allesoversport.nl/artikel/nieuwe-omgevingswet-volgende-transitie-voor-gemeenten/
- Stappenplan gezondheid en omgevingswet https://www.loketgezondleven.nl/gezonde-gemeente/themadossiers/gezonde-leefomgeving/stappenplan-gezondheid-en-omgevingswet
- VSG dossier omgevingswet https://sportengemeenten.nl/dossiers/dossier-omgevingswet/