Met iFHK grip op de onderwijsrevolutie
Tilburg, 4 oktober 2017 l This article in English
De revolutie die momenteel gaande is in het onderwijs, kent vele gezichten. Nieuwe, innovatieve lesmethoden worden beproefd; via internet, sociale media en andere platforms is informatie razendsnel beschikbaar; de huidige studenten zijn zeer bedreven in het gebruik hiervan. Het voor de zomervakantie gelanceerde iFHK opent op informele wijze het gesprek hierover met medewerkers van FHK en zoekt naar directe actie door middel van experimenten.
De eerste borrels in het Tilburgse café Anvers zijn inmiddels achter de rug. De bedoeling is om hiervan een maandelijkse traditie te maken. Op 13 juni zag iFHK officieel het levenslicht, tijdens de periodieke medewerkerslunch van FHK. "Zowel onderwijzend als ondersteunend personeel is welkom, want beide zijn nodig voor vernieuwing in het onderwijs", verklaart Orfee Melsen, kartrekker van iFHK.
Orfee doceert aan Fontys Dance Academy en was voorheen werkzaam voor de jonge opleiding Communication and Multimedia Design Amsterdam. Zodoende is ze goed op de hoogte van de mogelijkheden van nieuwe media en actieve onderwijsmethodes. In het iFHK-team heeft ze adjunct-directeur Jan van Ampting en teamleider van Bureau Informatievoorziening Marianne Goderie als gesprekspartners en Jos Raijmakers als collega. Laatstgenoemde begon ooit als cameraman bij de circusopleiding en zet nu vanuit genoemd bureau onder meer innovatieve projecten op. Eerder verzorgde Jos een bewustwordingscampagne voor docenten en studenten over de beveiliging van digitale media.
Een blik op de toekomst van het kunstenonderwijs
Speciale onderwijs-apps, videovergaderen met Skype, het opnemen van een les met MyMediasite; er zijn veel mogelijkheden op digitaal gebied. Ook is inmiddels een koffer met geprepareerde iPads beschikbaar, die tijdens lessen kunnen worden ingezet. Orfee en Jos benadrukken echter dat het gebruik van techniek niet het doel is van iFHK, maar een middel. Uiteindelijk gaat het erom om samen te experimenteren en creëren. De goede praktijken en ervaringen worden dan tussen de opleidingen gedeeld en geven een blik op de toekomst van het kunstenonderwijs. Dat past dan weer prima in de ambitie van Fontys om in 2020 dé expert in Nederland te zijn in het primaire onderwijsproces.
Kenniscentrum iFHK: inovatie, onderzoeken en experimenten stimuleren
"Er is al een club die op dit gebied Fontys-breed opereert: iFontys", vertelt Orfee. "Elk instituut levert daarvoor een docent, om wekelijks de innovaties te bespreken. Jos en ik zijn daar afwisselend aanwezig." De concepten die hierbij worden uitgewerkt om voor Fontys nieuwe didactiek te ontwikkelen, dienen het onderwijs flexibeler te maken en meer bij de toekomst en de zelfonderzoekende student aan te sluiten. Jan van Ampting en Marianne Goderie vonden het volgens haar interessant om te onderzoeken wat zo’n innovatie binnen FHK teweeg kan brengen. "Dat is iFHK geworden: innovatie, onderzoeken en experimenten stimuleren. Een kenniscentrum worden. We bekijken wie er al mee bezig zijn en hoe het eerder is gedaan. Want vergeet niet dat er op dit gebied al veel is gebeurd."
De docent van Dance Academy noemt het voorbeeld van een collega die werkt met videofeedback. "Zij kan studenten daarmee na een praktijkles laten zien welke beweging goed en niet goed ging. Ze vindt het heel interessant om haar ervaringen met anderen te kunnen delen." Orfee en Jos hopen dat er bij de ‘Anvers-bijeenkomsten’ meer mensen aanschuiven die hun energie op dit gebied nu niet kwijt kunnen of die hun werkwijze willen wijzigen.
Mogelijkheden van internet, sociale media en platforms
Want de veranderingen in het onderwijs zijn volop aan de gang. "Studenten zijn zeer tech-savvy: vooruitstrevend en handig", weet Orfee. "Deze 'millennials' zijn altijd online, communiceren snel en verwachten dat feedback goed 'ingepakt' zit. Daar krijg je als docent echt mee te maken. Het onderwijs werkt vaak nog traditioneel. Daar is op zich niks mis mee, maar het kan profiteren van de mogelijkheden van internet, sociale media en platforms die meer informatie beschikbaar maken. Informatie delen is ook niet langer de eerste taak van een docent. Die is nu om ervoor te zorgen dat de student aan zijn informatie komt en daarmee gaat werken. De docent wordt daarbij meer een coach, een wegwijzer."
Maatwerkonderwijs
Een curriculum wordt volgens Jos niet langer een 'fixed path' dat voor iedereen hetzelfde is. "Er zijn binnen de kunsten al een paar academies die hiermee 'spelen'. Daar hebben de studenten een jaar waarin ze zelf kunnen kiezen wat ze willen. Er wordt geld beschikbaar gesteld om zelf een expert te gaan zoeken bij wie ze de gewenste kennis kunnen krijgen. Dat is ook binnen iFontys een belangrijk thema."
Zijn we op weg naar maatwerkonderwijs? "Noem het maatwerk, een open opleiding of flexibilisering", schetst Orfee. "Bij FHK kennen we al de vrije compositieminor. Maar ook de Master of Music en Master Performing Public Space gaan werken met eigen onderzoek en peer review, waarbij studenten elkaars werk beoordelen. Sommige eerstejaars studenten komen binnen met een complete kennis van hiphop, opgedaan via YouTube. De docent laat ze vervolgens een aantal zaken onderzoeken: bijvoorbeeld welke onderliggende theorie de artiest hanteert, wat de geschiedenis en context ons leren of hoe die artiesten hun geld verdienen. Die informatie delen ze daarna klassikaal, om van elkaar en samen te leren. Als ze al heel erg geschoold zijn in één onderwerp, kunnen ze in die minor voor andere competenties naar verbreding en verdieping zoeken via het betalen van experts. FHK is zeker op zoek naar de organisatie en implementatie van zo’n vrije ruimte."
Voor het zover is, zullen de collega’s die dit aanspreekt elkaar eerst moeten vinden. Jos en Orfee zijn daar enthousiast en positief over. Ze verwachten dat er via iFHK dit schooljaar al een stabiel netwerk ontstaat waarbinnen ervaringen worden gedeeld en wordt samengewerkt. Jos beseft dat iedereen het al druk genoeg heeft met zijn dagelijkse taken. "Het moet ook uit de intrinsieke motivatie komen. Dan heb je het meest aan elkaar. Ondanks dat je agenda vol zit, moet je dit óók willen gaan doen." Het eerste doel is om met de pioniers uiterlijk in december een actieplan voor een paar experimenten te presenteren aan het FHK-management. "Daarin vragen we om uren/budget vrij te maken voor teamleden die met zo’n experiment aan de slag willen gaan", weet Orfee al.