Ruimte voor onderwijs van de toekomst

Tilburg, 5 oktober 2017 l This article in English

Het FHK-gebouw in zijn huidige vorm is nu ruim twintig jaar oud en hier en daar aan vernieuwing toe. Maar dat is nog niet zo eenvoudig bij zo'n in het oog springend complex, dat 'onder architectuur' is gebouwd en aan de buitenzijde niet mag worden aangetast. Binnen het Masterplan Huisvesting wordt onderzocht wat de mogelijkheden voor verbouwing zijn. En welke ingrepen noodzakelijk en wenselijk zijn om ruimte te kunnen bieden aan het onderwijs van de toekomst.

“Belangrijk onderdeel van het Masterplan Huisvesting is dat in beeld wordt gebracht hoe het onderwijs er over pakweg 20 jaar uit zal zien,” vertelt programmamanager onderwijs Anton Neggers. “Vergeet huisvesting, denk onderwijs, is mijn motto. Dat blijf ik herhalen, om te voorkomen dat er te snel al in ruimtes en muurtjes wordt gedacht. Voordat je begint, is het zaak om met elkaar af te stemmen welk onderwijs nodig is om studenten goed voor te bereiden op hun toekomst. En daar vervolgens je huisvesting op af te stemmen.”

Waar komt het idee voor een verbouwing vandaan?

"Zo'n project is altijd een samenwerking tussen het instituut - in dit geval FHK - en Fontys Dienst Huisvesting en Facilitaire Zaken in Eindhoven. In 2013 zijn de eerste onderzoeken geweest naar de bezettingsgraad en dringende knelpunten als akoestiek in de FHK-gebouwen. Maar al gauw werd duidelijk dat het lastig is om een integraal plan te maken als je te weinig weet over het toekomstige onderwijs. De nieuwe directeur Karen Neervoort is twee jaar geleden begonnen met een visie- en strategietraject: FHK Kiest. Daarmee hebben we de hoofdlijnen van de onderwijsontwikkeling voor de komende jaren al met elkaar vastgesteld."

Wanneer ben jij erbij betrokken?

"Begin dit jaar heeft het management besloten om de specificaties van die toekomstige onderwijsconcepten te laten beschrijven. Vervolgens ben ik in beeld gekomen om ze 'op te leveren', als programmamanager onderwijs. In hedendaagse huisvestingstermen heet dit trouwens de 'softwarefase'. Aan de hand daarvan maak je dan een plan van eisen voor de ver- en/of nieuwbouw."

Om wat voor specificaties gaat het dan bijvoorbeeld?

"Wat een student anno 2017 en daarna moet kennen en kunnen is heel anders dan 20 jaar geleden. Tegenwoordig is het voor kunstenstudenten belangrijk om te leren zichzelf te managen tijdens hun loopbaan. De meesten zullen na hun studie als freelancer gaan werken, in veel verschillende functies. Dan is het belangrijk om binnen de opleiding aan de slag te gaan met loopbaanmanagement en ondernemerschap. Ontmoeting en internationalisering zullen steeds belangrijker worden in het onderwijs. De vraag is enerzijds wat ervoor nodig is op onderwijskundig gebied. Meer met anderen samenwerken in project- en interdisciplinaire groepen of grensoverschrijdend onderwijs door middel van technologie bijvoorbeeld. Anderzijds heb je wellicht ook specifieke ruimtes nodig om je onderwijsdoelen in praktijk te kunnen brengen. Daar moet het FHK-gebouw passende ruimte voor bieden."

Is een aanbouw mogelijk?

"Op de huidige locatie in principe niet. Als je voor een opleiding een bepaalde huisvestingsbehoefte hebt die je hier niet kunt realiseren, dan moet je de conclusie trekken dat je die ergens anders moet zoeken. Maar als je het hebt over co-creatie, internationalisering en interdisciplinariteit, dan is er natuurlijk niets op tegen om strategische verbindingen aan te gaan met partners buiten FHK. Dat is trouwens niets nieuws: studenten van Rockacademie verzorgen hun afstudeeroptreden al in poppodium 013. Maar als het gaat om ontmoeting, is één gebouw waar de verschillende kunstdisciplines elkaar kunnen ontmoeten natuurlijk wel een groot voordeel."

Je noemt de drie pijlers van FHK Kiest: internationalisering, interdisciplinariteit en co-creatie. Gaan we veel meer alles samen doen?

“Nou, ik ben de laatste die zal roepen dat we alles gemeenschappelijk moeten gaan doen. Als voorzitter van de examencommissie moet ik ook de kwaliteit van de opleidingen borgen. De eigenheid van de sectoren en opleidingen blijft belangrijk. Kijk bijvoorbeeld eens naar wat een student beeldende vorming allemaal doet. Zoiets vraagt om atelierruimte. Dat valt niet te combineren met wat een student van AMPA of de dansacademie doet. Die hebben hun eigen behoeften, dat realiseren we ons terdege. Het is dus tweeledig: je moet als opleiding vaststellen wat er nodig is om in ieder geval de eindtermen te kunnen behalen. En wat we gezamenlijk nodig hebben om de visie van FHK te vertalen naar onderwijsconcepten."

Je zegt 'we': je staat er dus niet alleen voor?

"Uiteraard hebben we voor deze ‘softwarefase’ mensen uit de opleidingen die het samen met mij bedenken. Deze zijn in de vier sectoren bezig om docenten, studenten en het werkveld te bevragen wat hun specifieke wensen voor het onderwijs van de toekomst zijn. Van daaruit gaan we straks kijken wat voor FHK de rode draad is die in het gebouw moet worden gerealiseerd. Vanuit de 'Dienst Huisvesting' is procescoördinator Jeroen Knikkink hier van meet af aan bij betrokken. Hij bewaakt nadrukkelijk of hetgeen er wordt bedacht ook past in de volgende, technische fase. Verder werken we samen met Fontys Educational Designers. Dat is een club met onder anderen docenten van verschillende Fontys-instituten, die ondersteuning biedt bij onderwijsvernieuwingsprojecten. Uiteindelijk wil je ervoor zorgen dat FHK de juiste ruimte biedt voor het onderwijs van de toekomst. Onderwijsruimte waar studenten, docenten en medewerkers zich in herkennen en waar iedereen zich thuis kan voelen."