Theorie
Samen leren en creëren in een netwerk
Het concept van LCOP's is niet nieuw en bestaat al zolang mensen leren en hun ervaringen delen door middel van verhalen. Samen leren biedt de mogelijkheid om in contact te komen met anderen, interactie te hebben en sociale banden op te bouwen.
Mensen zijn van nature sociale wezens en leren in een sociale context kan het leerproces verrijken en plezieriger maken en doe je ervaring op buiten de grenzen van je instituut of dienst heen.
Een LCOP kan ontstaan vanwege de gedeelde interesse van de leden in een bepaald domein of gebied, of het kan bewust worden gecreëerd met als doel kennis te vergaren over een specifiek vakgebied of vraagstuk. Door het delen van informatie en ervaringen binnen de groep leren de leden van elkaar en krijgen ze de mogelijkheid om zowel persoonlijk als professioneel te groeien.
Voor Etienne Wenger* staat leren centraal in de menselijke identiteit. Hij beschouwt leren als sociale participatie, waarbij het individu actief deelneemt aan de praktijken van sociale LCOP's en daardoor zijn identiteit construeert.
Zo'n netwerk is een groep individuen die deelneemt aan gemeenschappelijke activiteiten en door middel van die activiteiten een gedeelde identiteit ervaart en voortdurend creëert.Een LCOP bestaat uit drie kerncomponenten:
1. een domein van kennis dat de basis vormt
2. een sociale structuur
3. een praktijk waar de focus op ligt.
Binnen Fontys zijn communities of practice steeds vaker een integraal onderdeel geworden van de organisatiestructuur, waarbij ze taken op zich nemen die voorheen werden uitgevoerd door formelere structuren. Het bevorderen en ondersteunen van communities of practice wordt gezien als een manier om kennis te delen en de prestaties van de organisatie te verbeteren.
Belangrijke functies van communities of practice zijn onder andere het verkorten van de leercurve voor nieuwe medewerkers, het sneller reageren op klantbehoeften en vragen, het verminderen van het werk en het stimuleren van nieuwe ideeën.
* Étienne Charles Wenger is een Zwitserse onderwijstheoreticus en beoefenaar.
Het concept van de community of practice werd beschreven door Lave en Wenger3 in 1991 en heeft zich in drie fasen ontwikkeld. In de eerste fase werd het gezien als een gemeenschap waarin geleerd werd, terwijl de tweede fase de nadruk legde op het cultiveren van praktijkgemeenschappen en de relatie met organisatorische hiërarchieën. De derde fase richtte zich op het bredere praktijklandschap en het belang van deelname aan verschillende LCOPpen voor zinvol leren.
Fase I benadrukt het belang van participatie in de praktijk, fase II pleit voor het bevorderen van leerpartnerschappen binnen instellingen en fase III vraagt het hoger onderwijs om na te denken over haar rol in het bredere praktijklandschap.
De verzameling wetenschappelijke werken over learning communities of practice in het hoger onderwijs toont het potentieel voor leerinnovatie en de toepasbaarheid op verschillende gebieden. Bovendien wordt ervan uitgegaan dat LCOPs een significante bijdrage kunnen leveren aan het de praktijk.
Volgens het model van Etienne Wenger, Richard McDermott en William M. Snyder[1], doorlopen LCOPs verschillende stadia van ontwikkeling. Potentieel: in de beginfase bestaat de LCOP uit losjes verbonden individuen met mogelijk een laag energieniveau.Er is echter het potentieel voor meer verbinding en betrokkenheid.
Vorming: naarmate leden verbindingen en relaties beginnen op te bouwen, begint de LCOP vorm te krijgen. Het energieniveau stijgt naarmate de LCOP kansen verkent.
Leiders zouden de groep op natuurlijke wijze banden moeten laten vormen. Volwassen worden: in deze fase groeit de LCOP in lidmaatschap, betrokkenheid en kennisdeling. Tussen de leden ontstaan sterke banden en vertrouwen. Hoewel het energieniveau aanvankelijk kan dalen, neemt het geleidelijk toe.
Zelfvoorzienend: met voldoende momentum en inzet van leden wordt de LCOP zelfvoorzienend. Leden nemen eigendom van kennis en praktijken. Het energieniveau blijft over het algemeen hoog, maar kan fluctueren.
Transformatie: Deze fase omvat een belangrijke gebeurtenis of verandering die gevolgen heeft voor de LCOP, zoals het vertrek of de aankomst van leden of een afname van energie. Het vereist een radicale transformatie, mogelijk terugkerend naar een vorige fase of zelfs leidend tot het einde van de LCOP.
[1] Wenger, E., McDermott, R. A., & Snyder, W. (2002, March 1). Cultivating communities of practice by Etienne Wenger and Richard A. McDermott (hardback).
[2] Webber, E. (n.d.). Building successful communities of practice: 9780957491939: Emily Webber
