Sociale veiligheid
Helaas, net als in de maatschappij, wordt in de praktijk weleens inbreuk gedaan op de sociale veiligheid. Vaak onbewust, maar wel met gevolgen voor diegene die het overkomt. Daarom is het goed om bij dit onderwerp stil te staan en te duiden waar we het over hebben. Een onderwijsomgeving is veilig wanneer de sociale, psychische en fysieke veiligheid van studenten niet door handelingen van anderen wordt aangetast. Ongewenst gedrag (zoals pesten), discriminatie, polarisatie, seksuele intimidatie, agressie en geweld(sdreiging) zijn onacceptabel.
Fontys zet zich actief in om een veilige omgeving te bevorderen. We doen dit onder andere door het inzetten van vertrouwenspersonen en het beschikbaar stellen van handelingsrichtlijnen.
Het kan zijn dat een student naar jou toekomt, je in vertrouwen neemt en vertelt over een onveilige situatie. Of dat je een vermoeden hebt dat een student te maken heeft met een sociaal onveilige situatie. Dit kan zich afspelen
- binnen de onderwijscontext van Fontys
- stage of minor buiten Fontys
- in het buitenland (in relatie tot Fontys) .
Jouw rol hierbij is tweeledig: enerzijds ben je de veilige haven en het aanspreekpunt voor de student, anderzijds ben jij diegene die de student helpt om contact op te nemen met de juiste personen. Samen bekijken jullie of er extra begeleiding nodig is en of Fontys hierin kan voorzien. Maar je kunt ook bijdragen om de onderwijsomgeving veiliger te maken. Deze handelingsrichtlijn ondersteunt je als er een student naar je toekomt en je in vertrouwen neemt.
- Neem op een rustig moment en regelmatig de beschikbare informatie op deze website goed door en ook de informatie waarnaar verwezen wordt.
- Attendeer je collega’s op deze website Sociale Veiligheid.
- Het is belangrijk dat dit onderwerp bij teambijeenkomsten besproken wordt: Weet iedereen hoe te handelen bij vermoeden of bij meldingen van onveilige situaties? Naar wie door te verwijzen?
- Binnen Fontys hebben we een gedragscode voor medewerkers in interactie met studenten. Deze geldt ook voor stageplekken, afstudeerplekken en andere leerplekken waar Fontys een overeenkomst mee heeft. Meer informatie.
Als een student je in vertrouwen neemt, dan helpen onderstaande stappen bij de begeleiding:
Empathische luisterhouding
Het belangrijkste is om in gesprek te gaan met de student en een empathische luisterhouding aan te nemen. Het gaat niet meteen om de weging van de situatie of dat je een oordeelt vormt, maar dat een student de gebeurtenis bespreekbaar kan maken. Het gaat erom dat de student zich gehoord en gesteund voelt.
Doorverwijzing op basis van situatie
Uit het verhaal van de student zal blijken in welke omgeving de gebeurtenis zich heeft afgespeeld. Dit is medebepalend met wie de student het beste in contact kan treden én wat jij intern zelf nog kunt doen. Controleer dus of de situatie gelinkt is aan een onderwijscontext of privé-sfeer.
Als de student te maken heeft (gehad) met (seksueel) geweld of psychische problemen ervaart door de situatie die zich heeft voorgedaan, is het van belang de student goed door te verwijzen:
- Adviseer de student zo spoedig mogelijk contact op te nemen met de eigen huisarts.
- Adviseer de student zo spoedig mogelijk contact op te nemen met de politie.
- In het kader van seksueel geweld is er de handreiking “Hoe je een gesprek kunt voeren over een seksueel geweld".
Geweld in huiselijke sfeer
Een meldcode voor huiselijk geweld en kindermishandeling helpt professionals goed te reageren bij signalen van dit soort geweld. Ook vanuit Fontys Hogeschool hebben we ons te houden aan de meldcode.
Fontys heeft in dit kader twee aandachtsfunctionarissen aangewezen en daar kan naar verwezen worden of kun je je tot richten als er signalen zijn van huiselijk geweld.
N.B. Heb je vragen over de zorgplicht vanuit jouw rol binnen het onderwijs, neem dan contact op met je teamleider en/of directeur. De zorgplicht is juridisch bepaald (“is bij wet geregeld”). Je kunt ook contact met Juridische Zaken opnemen voor verdere vragen hierover.
De student heeft je in vertrouwen genomen, daarom is het belangrijk om de situatie goed op te volgen.
- Zorg dat er overeenstemming is over de hulpvraag van de student. Dat jullie hetzelfde beeld daarover hebben.
- Maak heldere afspraken met elkaar: wat gaat de student doen, wat ga jij doen, wanneer hebben jullie contact en bespreek wat niet kan.
- Kijk samen met de student welke contactgegevens de student nodig heeft.
- Maak een follow-up/ update afspraak om de afronding te waarborgen.
Binnen de onderwijscontext bedoelen we de omgeving die volledig door één van de Fontysopleidingen wordt verzorgd, dus bijvoorbeeld lessen, activiteiten in leergemeenschappen of een practicum.
- Je kunt de student ten alle tijden wijzen op de Fontys vertrouwenspersonen. Geef daarbij ook aan dat zij een zelfstandige en onafhankelijke positie hebben binnen Fontys. Hun verhaal is dus volkomen veilig bij hen. Studenten zijn vrij in het kiezen van een vertrouwenspersoon. Zij bieden een luisterend oor en bespreken samen de situatie en mogelijke vervolgstappen, waarbij de student bepaalt wat er gebeurt.
- Je kunt altijd sparren met een vertrouwenspersoon over een geanonimiseerde casus.
- Als je als studentcoach merkt dat er (structurele) onveiligheid is in de onderwijscontext, dan zal dit ook geadresseerd moeten worden bij leidinggevenden. Je kunt er ook voor kiezen om dit eerst te bespreken met de Fontys vertrouwenspersonen. Zij kunnen meedenken welke vervolgstappen er mogelijk zijn.
Onze studenten zijn ook veelal in de praktijk te vinden voor o.a. praktijkopdrachten, stage, afstuderen of zelfs in hybride leeromgevingen. De overeenkomst hierbij is dat de student bij een andere organisatie aan de slag is en aan het leren is.
Aanvullende op de punten die je inzet, zoals beschreven bij het onderdeel ‘binnen de onderwijscontext’:
- De student kun je ook in deze situatie ten alle tijden wijzen op de Fontys vertrouwenspersonen.
- Fontys vertrouwenspersonen kunnen meedenken in dit soort situaties. Het is goed om te weten dat Fontys vertrouwenspersonen niet bevoegd zijn om iets te doen bij stagebedrijven, maar de integriteitscode geeft een brug om het gesprek te openen.
- De organisatie waar de student aan de slag is, heeft (meestal) ook een structuur waar meldingen gedaan kunnen worden.
- Bespreek de situatie (geanonimiseerd) met je leidinggevende. Want als er meerdere signalen over deze praktijkomgeving bij jullie opleiding binnenkomen, dan is het zeer nodig dat er vanuit de opleiding het gesprek met de praktijkomgeving wordt aangegaan en dat er eventueel passende stappen worden ondernomen.
Veel van onze studenten volgen hun minor bij een andere onderwijsinstelling. Het kan zijn dat een student daar terechtkomt in een sociaal onveilige situatie en met dit verhaal bij je komt.
Het advies is dan: "De onderwijsinstelling" heeft vergelijkbare ondersteuning met vertrouwenspersonen. Het is belangrijk dat de student zich in verdiept. Als een student je informeert over een sociaal onveilige situatie, dan is het verstandig om samen te kijken bij wie de student terecht kan bij de onderwijsinstelling en verwijs daarnaartoe.
Ook daar kunnen studenten te maken hebben met sociaal onveilige situaties, op een (partner)universiteit of in het bedrijfsleven. Het is goed om bewust te zijn van:
- Partneruniversiteiten (in geval van studie tijdens buitenlandminor) hebben vaak ook een vergelijkbare vorm van ondersteuning met vertrouwenspersonen. Sommige instellingen verwijzen studenten naar een praktijk in de stad, extern.
- Als een student zich meldt over een sociaal onveilige situatie, dan is het verstandig om in overleg ook de Fontys coördinator internationalisering of coördinator (internationale) stages te informeren.
- Ook vanuit het buitenland kunnen studenten contact opnemen met Fontys decanen of psychologen voor een online afspraak.
- Als de student in het buitenland is met een Erasmus+ beurs bestaat de mogelijkheid om vroegtijdig naar huis terug te keren. De student kan afhankelijk van de situatie, de beurs (gedeeltelijk) behouden. Of hier recht op is, zal behandeld worden door team Study Abroad studyabroad@fontys.nl. Dit kan ook in behandeling worden genomen op het moment dat de student alweer thuis is. Het is dus niet nodig om dit soort administratieve handelingen voorrang te geven.
Fontys staat midden in de maatschappij. En dus sijpelen het debat en de bijbehorende tegenstellingen ook onze werkomgeving of klassen binnen. Niet iedereen zal dit overal even sterk ervaren, maar zeker is dat we ons ook als onderwijsprofessional hiertoe moeten verhouden. Het is telkens weer de kunst om positie te bepalen, een houding te kiezen, je bewust te zijn van wat te zeggen of juist even niets te zeggen om te luisteren. Omdat dit lang niet altijd eenvoudig is, willen we jou met de toolkit Bouwen aan sociale cohesie – ontwikkeld door de experts van OnPurpose - ondersteunen.