Verkennen
Verkenning differentiatie en adaptief handelen
Differentiatie wordt door Tomlinson en collega’s (2003, p. 121) omschreven als ‘Een onderwijsaanpak waarbij leraren proactief de inhoud, didactiek, materialen, leeractiviteiten en gevraagde producten zodanig aanpassen dat ze tegemoet komen aan verschillende behoeften van individuele leerlingen om leermogelijkheden voor iedere leerling te maximaliseren’. Het woord ‘proactief’ wijst erop dat differentiatie een bewust en doelgericht beslisproces. Volgens modellen van differentiatie (zie bijvoorbeeld Prast e.a., 2015) kiest de leraar op basis van dit leerdoel een instructie of leeractiviteit die passend is om dat leerdoel te realiseren. Daarna organiseert de leraar de leersituatie en na afloop is er een evaluatie van de voortgang en het proces.
Daarnaast stemt een leraar ook tijdens de les af op wat de leerlingen zeggen en doen. Hij/zij handelt adaptief. Hier worden in de literatuur veel verschillende termen voor gebruikt, zoals ‘responsief lesgeven’, ‘reflectief lesgeven’ of ‘dialogisch lesgeven’. Hierbij reflecteert de leraar op de behoeften van leerlingen in relatie tot de doelen en aanpak van de les tijdens een klassensituatie. Dit gebeurt bijvoorbeeld wanneer de leraar tijdens een les merkt dat het begrip van een leerling anders is dan vooraf gedacht. Dat vraagt om een verandering in instructie of handelen op dat moment. Het vraagt van leraren om tijdens het handelen in complexe klassensituaties steeds opnieuw keuzes te maken. Elke keuze kan gevolgen hebben voor de motivatie, het zelfbeeld en de leerprestaties van leerlingen.
Bij onderstaande link ‘verdiepen: literatuur’ vind je leesmateriaal over bovenstaande thema’s. Bij de link ‘verdiepen: activiteiten’ kan verder worden ingegaan op vragen zoals:
- Met welke ideeën over differentiëren leg ik accenten bij het groeperen van leerlingen?
- Welke opvattingen heb ik over differentiëren?
- Hoe kan ik leerlingen begeleiden met hun eigen leervragen bij thema’s?