The Art of Connection: Versterken zorgnetwerken in de ‘fourth space’
De pandemie heeft een grote impact gehad op onze samenleving. Door social distancing en isolatie zijn kwetsbaarheden blootgelegd die de aandacht vereisen. Eén daarvan is de erosie van de lokale gemeenschap; op het moment dat bijeenkomst wegvalt, heeft dat een effect op de sociale structuur. Specifieke groepen, zoals thuiswonende senioren en zorgbehoevenden, raken daardoor sneller in een sociaal isolement.
Onderdeel van:
Zeker nu de druk op de zorgsector toeneemt qua werkdruk en er dus steeds minder tijd en ruimte is voor de sociale kant van de zorg. Onderzoek toont aan dat sociaal isolement de kans op institutionalisering vergroot. Daarom gaat In het project ‘The Art Of Connection’ een interdisciplinaire onderzoeksgroep op zoek naar een manier om de ‘derde ruimte’ in te richten voor meer verbinding en sociale cohesie.
Duurzamere sociale cohesie in de wijk met smart technology
Eerdere onderzoeken leren ons dat de openbare ruimte een centrale rol speelt in het vergroten van structureel sociaal kapitaal, zeker voor ouderen. Het zijn de zogenaamde ‘third places (derde ruimte)’, coals cafe’s en sportvelden, en ‘fourth places’ (informele settings, zoals pleinen of parken). Dit zijn locaties buiten thuis (‘first place’) en werk (‘second places’) waar samenkomst en interactie mogelijk gemaakt worden. In dit project wordt onderzocht hoe interactieve installaties kunnen bijdragen aan de leefbaarheid van de wijk en het inrichten van een ‘third/fourth space’ als woonkamer van de wijk. Gezien de demografische en maatschappelijke ontwikkelingen is hier grote behoefte aan.
De wijk Stadseiland wordt daarom als ‘living lab’ gebruikt om te verkennen hoe een project in de publieke ruimte kan helpen om het zorgnetwerk te versterken in de wijk met een focus op focus op duurzaamheid, gezondheid en sociale cohesie. Vergrijzing is een issue in deze wijk, de focus is dus: het inzetten van sociale interactie met als doel om extramuralisering in de wijk te ondersteunen. Technologie speelt hier vooral een faciliterende rol en opent mogelijkheden voor interactie in de uiteindelijke ontwerpen.
Onderzoeksvraag:
Op welke manier kan een interactieve buitenruimte bijdragen aan het bevorderen van sociale interactie tussen bewoners, waaronder kwetsbare ouderen, in de wijk Stadseiland?
Generale toepassing:
Interactieve installaties kunnen de leefbaarheid en sociale cohesie op diverse plekken in Nederland en daarbuiten bevorderen. Het doel is dan ook om iets te creëren wat generiek en reproduceerbaar is. Learnings en successen, opgedaan uit dit project, kunnen van grote waarde zijn voor planologen, beleidsmakers, designers en ontwikkelaars.
Onderzoeksperiode:
2021 - 2023
Methodiek & Bevindingen
Een belangrijk doel van het project is kennis opdoen van de mate waarin een interventie in de vierde ruimte (‘fourth space’) bijdraagt aan de beleving en interactie van bewoners. Hiervoor wordt gebruik gemaakt van de wijk zelf, door de bewoners en stakeholders actief te betrekken bij het co-creatieproces, maar ook ‘citizen science’ in te zetten om kennis van gebruikers in alle fases van het onderzoek én ontwerpproces te benutten. Technologie biedt kansen, maar er is weinig bekend over wat wel (en niet) werkt in een publieke omgeving in het bevorderen van de sociale interactie. Omdat er weinig bekend is over succesfactoren voor een interventie in de vierde ruimte, is eerder gestart met een uitgebreid onderzoek naar het belang van sociale interactie, de mogelijkheden van interactieve elementen/meubilair en de specifieke rol van fourth places. Deze inzichten worden naast de sociaal-ruimtelijke analyse van de wijk gebruikt voor het vormgeven van het co-creatieproces. Bevindingen voortkomend uit het designproces en onderzoek binnen dit living lab zullen ook zorgen voor een ontwikkeling van een learning community . De doelen van het project zijn impact op korte/middellange termijn:
De doelen van het project zijn impact op korte/middellange termijn:
- Verminderen sociaal isolement
- Versterken informeel netwerk
- Verminderen risico eenzaamheid
- Vroegsignalering
De doelen van het project op langere termijn:
Partners
- HAN / Lectoraat Architecture in Health
- ArtEZ / Lectoraat Tactical Design
- Fontys Hogeschool / Lectoraat AI & Big Data
- Hogeschool Windesheim / Lectoraat Gezonde Samenleving
- Filip Studios
- Energy Floors
- Ziekenhuis Rijnstate
- Campmatrix
Onderzoeksteam
- Dr. Ir. Gerard Schouten, Fontys Hogeschool ICT
- Simona Orzan, Fontys Hogeschool ICT
- Masi Mohammadi
- Gerald Gosselink-Ramos
- Marleen van Beuzekom
- Moniek van der Loon
- Jeroen van den Eijnde
- Merle van Mansom
- Peter Camp
- Tom Kortbeek