Duurzaamheid en circulariteit

Het vraagstuk van hoe we beter met onze grondstoffen kunnen omgaan, zodat we de aarde niet uitputten, onze leefomgeving niet vervuilen en het voortbestaan van mens en dier niet in gevaar brengen, is inderdaad een van de grote uitdagingen van onze tijd. Binnen het thema Duurzaamheid en Circulariteit werkt Fontys op verschillende niveaus aan dit vraagstuk, met een focus op de transitie naar een circulaire economie. Circulariteit is een essentieel onderdeel om de aarde op de lange termijn leefbaar te houden.​

Echter, de transitie naar een volledig circulaire economie is complex en vraagt om grote maatschappelijke veranderingen. Op dit moment is ongeveer een kwart van de Nederlandse economie circulair, wat betekent dat een aanzienlijk deel van de gebruikte materialen wordt hergebruikt of gerecycled​ (Rijksoverheid). Hoewel dit een stap in de goede richting is, blijft er nog veel werk te doen, aangezien Nederland zich ten doel heeft gesteld om in 2050 volledig circulair te zijn.​​

Tegelijkertijd blijft wereldwijd het materiaalgebruik stijgen, worden er meer grondstoffen gebruikt voor productieketens, en neemt de hoeveelheid afval toe. De mondiale CO2-uitstoot blijft eveneens een zorg. Daarom is het essentieel dat de transitie naar een circulaire economie niet alleen op nationaal niveau, maar ook internationaal versneld wordt. Dit vraagt om fundamentele herzieningen van ons economisch systeem, zowel in Nederland als wereldwijd​.​

Het is duidelijk dat een circulaire economie niet alleen een nationale verantwoordelijkheid is, maar een wereldwijde uitdaging die samenwerking over grenzen heen vereist.​

Het Centre of Expertise for Sustainable & Circular Transitions

Bij het Centre of Expertise Sustainable & Circular Transitions (CoE-SCT) zetten we ons in om duurzame en circulaire transities te versnellen. Ons praktijkgerichte onderzoek combineert inzichten uit gedrag, ethiek, politiek, economie en besluitvorming tot een integrale aanpak die direct toepasbaar is in de praktijk.​

​

Onderzoekslijnen: van voedseltransitie tot Green AI​

Binnen het CoE-SCT werken we aan diverse onderzoekslijnen die aansluiten bij urgente maatschappelijke en economische uitdagingen:​

• Draagvlak voor voedseltransitie: hoe creëren we maatschappelijk draagvlak voor duurzame voedselketens?​

• Ruimte voor circulaire transitie: het ontwerpen van fysieke, beleidsmatige en organisatorische ruimte voor circulaire innovaties.

• Impactvol duurzaamheidsonderwijs: onderwijs dat écht verschil maakt in kennis en praktijk.​

• Effectieve MVO-strategieën: geen oppervlakkige PR, maar duurzame impact die diepgeworteld is in bedrijfsvoering.​

• Green AI: onderzoek naar hoe AI kan bijdragen aan duurzaamheid, in samenwerking met het CoE Applied AI for Society.

Draagvlak voedseltransitie

De voedseltransitie naar duurzamere oplossingen ondervindt weerstand in de samenleving. Ondanks technologische vooruitgang is er vaak frictie tussen innovatieve voedseltechnologieën en culturele waarden, omdat voedsel sterk verbonden is met identiteit en traditie. Dit bemoeilijkt het creëren van draagvlak voor veranderingen in eetgewoonten. Het is cruciaal om de maatschappelijke factoren die deze weerstand veroorzaken te begrijpen en te adresseren, zodat de voedseltransitie succesvol kan worden bevorderd.

Hoe kan het draagvlak voor de voedseltransitie worden vergroot om duurzame voedselalternatieven effectief te integreren in de samenleving?

Ruimte voor de circulaire transitie

De circulaire transitie vraagt om een geïntegreerde aanpak, waarbij technologische innovaties en ruimtelijke ordening elkaar versterken. Bedrijven moeten circulaire doelstellingen niet alleen formuleren, maar ook implementeren in hun bedrijfsvoering en infrastructuur. Dit vereist samenwerking tussen bedrijven, overheden en kennisinstellingen om ruimte te creëren voor circulaire oplossingen en een cultuur van duurzaamheid te bevorderen.

Hoe kan de ruimte voor circulaire transitie effectief worden ingericht, zodat duurzame initiatieven en ruimtelijke ordening optimaal op elkaar aansluiten?

Impactvol Duurzaamheidsonderwijs

Duurzaamheidsonderwijs speelt een cruciale rol in het versnellen van de duurzame en circulaire transitie, niet alleen door kennis over te dragen aan studenten en collega’s, maar ook door het onderwijs zelf te verrijken en te transformeren. Het is essentieel dat duurzaamheid niet slechts een losstaand thema is, maar diep verweven wordt in het curriculum en de onderwijspraktijk. Dit betekent dat duurzaamheidsinzichten niet alleen moeten worden vertaald naar de buitenwereld, maar ook een sterk inwaarts effect hebben.

Hoe maken we duurzaamheid en circulair denken ontwerpprincipe van ons onderwijs?

Effectieve MVO strategie

Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen (MVO) wordt vaak gezien als moreel belangrijk, maar in de praktijk blijft het vaak hangen in marketing en oppervlakkige symboliek. Om bedrijven op een serieuzer niveau te helpen écht te investeren in duurzaamheid, vereist een nieuwe manier van economisch denken, waarbij winst en duurzaamheid hand in hand gaan.

Hoe zorgen we dat duurzaamheid strategieën daadwerkelijk impact hebben en bedrijven echt aanzetten tot duurzame acties?

Green AI

AI heeft het potentieel om de overgang naar een duurzamere samenleving te versnellen door innovatieve oplossingen te bieden voor complexe uitdagingen. Tegelijkertijd brengt de ontwikkeling van AI zelf een aanzienlijke ecologische voetafdruk met zich mee door het hoge energieverbruik van de systemen. Het is daarom essentieel om AI niet alleen te benutten voor het bevorderen van duurzaamheid, maar ook om de technologie zelf duurzamer te maken. Dit vraagt om een tweezijdige aanpak: enerzijds het inzetten van AI om duurzame vooruitgang te stimuleren, en anderzijds het minimaliseren van de energie-impact van de AI-technologie zelf.

Hoe kunnen we AI inzetten om duurzaamheid te bevorderen, terwijl we tegelijkertijd de ecologische impact van AI technologie zelf minimaliseren?

Een aanpak met impact

Onze onderzoekslijnen worden gekenmerkt door een unieke samenwerking binnen Fontys en daarbuiten. We verbinden rijke onderzoeksexpertises met externe netwerken en werken aan innovatieve oplossingen die niet alleen relevant zijn voor de regio, maar ook van betekenis zijn op nationaal en internationaal niveau.​

• Regionale urgentie als leidraad: we begrijpen wat speelt in de regio en werken aan oplossingen die direct toepasbaar zijn.

• Focus op hoofdlijnen, met een bottom-up benadering: we betrekken bedrijven, overheden en maatschappelijke partners om resultaten te ontwikkelen die aansluiten bij de dagelijkse praktijk.

• Uitgaan van de eigen kracht van Fontys: met een uniek portfolio creëren we kruisbestuiving tussen CoE’s en kenniscentra. Onze ‘voeten in de klei’-aanpak zorgt voor sterke verbindingen met bedrijven en een duidelijke impact in de praktijk.​

• Bijdragen aan een circulaire en duurzame toekomst​.

Met onze integrale aanpak en praktijkgerichte focus speelt het CoE-SCT een leidende rol in de transitie naar een duurzame en circulaire economie.

Publicaties

van der Meulen, B., & Wernaart, B. (2023). Comparative food law. In Research Handbook on International Food Law (pp. 199-224). Edward Elgar Publishing.

Wernaart, B., & van der Meulen, B.(Eds.). (2022). Applied food science. Wageningen Academic Publishers.

van der Meulen, B., & Wernaart, B. (Eds.). (2020). EU food law handbook. Wageningen Academic Publishers.

Urazbaeva, A., Szajkowska, A., Wernaart, B., Tilkin Franssens, N., & Spirovska Vaskoska, R. (Eds.). (2019). The functional field of food law: Reconciling the market and human rights. Wageningen Academic Publishers.

Van der Meulen, B., Wernaart, B. & Kramer, K. (editors) (in press). the Elgar Concise Encyclopedia of food law. Edward Elgar Publishing.

Wernaart, B. & floto-Stammen, S. (editors). (In press). Food in transition (Multi Reference Work). Leiden: Brill-de Gruyter.

Wernaart, B. & Schouten, G. (editors). (In press). Moral design & green technology. Leiden: Brill-de Gruyter.

Wernaart, B. (2024). International Law and Business: Comparative Methods and Global Case Studies. BRILL. 

Wernaart, B. (editor). (in press). The Routledge Companion to International law and responsible business. Routledge.

Betrokken lectoraten

Het kennisteam van het Centre of Expertise for Sustainable & Circular Transitions

Contact