Bedrijventerrein Safari
Circulaire Bedrijventerrein Safari
Op 28 november 2023 vond de tweede Circulaire Bedrijventerrein Safari plaats, georganiseerd door Fontys Hogescholen, de HAN en SKBN. In een bus via Helmond naar Eindhoven, werden ruim 30 deelnemers meegenomen in de eerste stappen die bedrijventerreinen zetten om circulaire activiteiten te ontwikkelen. Belangrijkste ‘take-aways’: zorg voor verbinding van ondernemers, werk samen én: maak ruimte!
De eerste stop was op de smart mobility campus in Helmond, waar Robbert Speksnijder, coördinator Economie bij Gemeente Helmond, inging op het belang van duurzame bedrijventerreinen voor een toekomstbestendige Helmondse economie en een goed vestigingsklimaat. ‘Er liggen op bedrijventerreinen grote kansen voor energietransitie, circulaire economie en klimaatadaptatie.’ Belangrijkste troef hierin is volgens Speksnijder Smart Synergie Helmond. ‘Parkmanagementorganisatie Stichting Bedrijventerreinen Helmond (SBH) en Gemeente Helmond werken intensief samen aan verduurzaming en energietransitie op zes bedrijventerreinen. In samenspraak met bedrijven zijn er projecten geformuleerd en gebundeld onder de vlag van Smart Synergy Helmond.’
Als voorbeeld laat hij een aantal plannen zien, zoals een warmterotonde op Groot Schoten en Bedrijventerrein Zuid Oost Brabant (BZOB). Ook laat hij de ambities zien voor een waterrotonde en een grondstoffenrotonde. Dat de praktijk weerbarstig is, weet Speksnijder ook: ‘Het gaat niet alleen over inhoud, vertrouwen is net zo belangrijk en je capaciteit moet op orde zijn. Daarnaast kom je gedurende het proces nieuwe uitdagingen tegen. Per project zoeken we de juiste partners en experts erbij.’ Hij eindigde zijn presentatie met de wijsheid: ‘Het individu is de vijand van het collectief’.
Mattijs Bouwmans van Indusym ging vervolgens verder in op de grondstoffenrotonde. Bouwmans wil een netwerk opzetten van grondstoffenhubs waar afvalreststromen worden verwerkt. Zo’n 40 tot 50 bedrijven in Helmond hebben interesse om deel te nemen. Bouwmans is intrinsiek gedreven: ‘Verbranding van 1 ton restafval veroorzaakt 1200 kilo CO? uitstoot. Met het hergebruiken van grondstoffen, zouden afvalverbrandingsinstallaties in de toekomst niet meer nodig zijn.’ Bouwmans heeft een haalbaarheidsonderzoek afgerond naar de opzet van een eerste, kleine grondstoffenhub. Voor een dergelijke hub voor bedrijfsafval heeft hij 750 vierkante meter grond nodig voor de opslag van 35 kuub reststroomafval. Oscar Circulair in Amsterdam diende als voorbeeld voor het businessmodel van Bouwmans. De uiteindelijke droom bestaat uit grotere op- en overslagen met een circulair uitgangspunt (ruimtebeslag van 4.000 m²).
‘Volume is king’
Om zijn plan te laten slagen, heeft Bouwmans volume nodig. Per inzamelgebied zou jaarlijks zeker 500 tot 750 ton restafval minimaal verwerkt moeten worden. Ruimte en locatie worden de grootste uitdaging voor het wel of niet slagen. Daarom heeft Bouwmans hulp nodig van Smart Synergy Helmond. ‘Het opzetten van een hub-netwerk vereist veel regionale samenwerking, maar ik ben ervan overtuigd dat circulaire gebiedstransitie alleen slaagt met regionale samenwerking.’
De bus reed vervolgens naar Industriepark De Hurk in Eindhoven, waar we werden verwelkomd door Ilse ter Horst van Gemeente Eindhoven. De Hurk is een van de 13 Grote Oogst terreinen van de Provincie Noord-Brabant, waardoor er extra aandacht en financiering is voor de verduurzaming van het gemengde terrein van 212 ha. Binnen de Grote Oogst aanpak wordt gewerkt aan energietransitie, klimaatadaptatie, duurzame mobiliteit, duurzaam (ver)bouwen en circulariteit. Voor de uitvoering van deze projecten staat Stichting De Hurk Werkt aan de lat. Ter Horst: ‘De stichting is opgericht door Ondernemerskontakt De Hurk en BIZ De Hurk. De ondernemersvereniging bestond al langer, maar de beschikbare budgetten maakten deze vereniging niet heel slagvaardig. Nu is er ook een BIZ opgericht. Dat vroeg om een lange aanlooptijd van twee jaar, maar voor de komende vijf jaar staat er een goede organisatie mét een stevig budget van enkele tonnen per jaar.’
Voor de BIZ betaalt iedere eigenaar op het De Hurk een toeslag op de WOZ-aangifte. Volgens Ter Horst maakt dat veel mogelijk, alsook de termijn van 5 jaar: ‘Dat zorgt ervoor dat er resultaten moeten worden geboekt’. Onderwerpen die op de agenda staan zijn veiligheid, communicatie, kennisdeling, het toekomstbestendig maken van het terrein, alsook energietransitie en circulaire activiteiten. ‘Een BIZ is hét vehikel om draagvlak en financiering voor elkaar te krijgen. Met steun van de gemeente, maar de ondernemers staan voorop. Ze zien dit als hun eigen gemeenschappelijke opgave.’
Door Indusym is er op De Hurk een circulariteitsscan uitgevoerd. Waar bevinden zich welke volumes restafval, en welk type? Naar aanleiding van de resultaten is er een startbijeenkomst van betrokken ondernemers gehouden. Mattijs Bouwmans is ook hier vanuit Indusym bij betrokken. ‘We doen dit voor en door ondernemers. Met de kopgroep is gekeken naar twee oplossingsrichtingen: een collectieve inzamelronde en de inrichting van een fysieke locatie. Net zoals in Helmond wordt ook hier naar een grondstoffenrotonde toegewerkt.’
Taal van ondernemers
Op de vraag wat deze aanpak van professionals bij de gemeente vraagt, heeft Mattijs een duidelijk antwoord: ‘De steun van ambtenaren is onmisbaar. Ondernemers willen een gesprekspartner binnen de gemeente die de taal van de ondernemers spreekt, ook in relatie tot de transitie naar de circulaire economie. Iemand die kan meeschakelen en meedoen, en óók de taal van gemeenteland kent.’
Tot slot kwam Ruud Pulles van Brabant Onderneemt Circulair (BOC) aan het woord. BOC is een initiatief van de Brabantse Ontwikkelings Maatschappij, de provincie Noord-Brabant en VNO-NCW Brabant Zeeland. De missie van het platform is om ondernemers en coalities van ondernemers, overheden, consumenten en kennisinstellingen actief te ondersteunen om een circulaire businesscase te ontwikkelen. Pulles: ‘Ketensamenwerking is het belangrijkste bij de transitie naar een circulaire economie. Wij zien het als onze taak om te verbinden, om ketens in beeld te brengen en uiteindelijk partijen bij elkaar te brengen.’ Ook is er via BOC de mogelijkheid om aanspraak te maken op de funding voor 3 tot 5 ‘doorbraakprojecten’ per jaar.’ BOC is gestart in juli van dit jaar en heeft als doel 150 ondernemers op weg te helpen middels kennisuitwisseling en het verbinden van de juiste partijen.
Terug in de bus nam Peter Vloet van Gemeente Eindhoven de deelnemers mee op safari over Industriepark De Hurk. Hij toonde de diversiteit van De Hurk, wat er aan ontwikkelingen gaande is en welke duurzame potentie het gebied herbergt rond afval, asfalt, energie, samenwerking, uitstraling en vergroening. Een beter voorbeeld van een zeer betrokken publieke professional die weet wat ondernemers beweegt, konden we niet vinden. Vloet liet het belang zien van ondernemersparticipatie en plannen maken met, in plaats van, over ondernemers.
Tot slot
Projectleider Cees-Jan Pen, lector aan Fontys Hogescholen, typeerde de ochtend als een mooi voorbeeld van wat je van een bedrijventerreinexcursie mag verwachten. ‘Veel praktijkinformatie, een mooie diverse groep van mensen die weet wat ondernemers drijft, netwerken in de bus, diverse verhalen over de circulaire potentie van bedrijventerreinen en zonnig winterweer. De excursie leverde waardevolle informatie op voor het onderzoek over competenties van publieke professionals, het belang van een professionele organisatie van terreinen en wat nodig is om te komen tot daadwerkelijke business cases.’ Dat laatste is volgens Pen precies de focus van de 3e excursie die in de lente van 2024 wordt gepland. ‘Tijdens de diverse presentaties werd bovendien duidelijk dat het zaak is nog meer op locatie bij bedrijven (afval, asfalt, recycling etc.) te kijken en ervaren hoe wordt omgegaan met grondstof- en energiestromen. Dit is de basis voor de finale 4e excursie, waarin we op zoek gaan naar concrete circulaire bedrijfsactiviteiten en wat daar bij komt kijken.’
Bovenstaand verslag is geschreven door SKBN.
Presentaties
Hieronder zijn de vier presentaties van die dag te bekijken.