Impliciete en expliciete opvattingen over vaderschap en moederschap van professionals in de kinderopvang

Wat houdt het project in?

In Nederland heerst een sterke moederschapscultus: een ideologie over wat goed moederschap inhoudt. Zoals ook spreekt uit een van de anekdotes waar Iris Andriessen haar rede mee begon. Hier hangen allerlei attitudes en stereotypen mee samen, zoals dat vrouwen zorgzaam zijn en dat zaken die het kind aangaan met name een zaak zijn van moeders (Cullen, Cullen, Band, Davis, & Lindsay, 2011). Daar volgen bewuste en onbewuste keuzes en gedrag uit die opnieuw deze norm bevestigen en er zo toe bijdragen dat vrouwen het grootste deel van de zorg en opvoeding op zich blijven nemen, terwijl vaders meer tijd besteden aan betaald werk.

Zo vind je nog altijd advertenties waarin wordt gevraagd om voorleesmoeders, luizenmoeders, en overblijfmoeders. In deze advertenties worden vaders expliciet uitgesloten. De zeldzame dappere vader die zich aanmeldt voor het luizenpluizen opereert dan onder de naam luizenmoeder. Maar ook een meer genderneutrale benadering (overblijfouders, overblijfmedewerkers en voorleesvrijwilligers) zorgt er meestal voor dat moeders betrokken worden en zijn, omdat de culturele normen en associaties van moeders en zorg-en opvoedtaken zo sterk zijn (Cullen et al., 2011). Daarbij speelt ook het schuldgevoel van werkende moeders mee. In Nederland geldt sterk de norm dat de prioriteitvan moeders de zorg voor hun kinderen zou moeten zijn, terwijl de prioriteit van vaders de kost verdienen zou moeten zijn (Haines & Stroessner, 2019; Aarntzen, Derks, Van Steenbergen, & Van der Lippe, 2020).

Ouderbetrokkenheid bij school, kinderopvang of andere leefwerelden van kinderen buiten het gezin heeft een positief effect op het zelfvertrouwen, het welzijn, de motivatie en de ontwikkeling van kinderen. Ouderbetrokkenheid zorgt voor een gezamenlijk verantwoordelijkheidsgevoel (Leenders, De Jong, Monfrance, & Haelermans, 2021) en kan diverse vormen aannemen – van het thuis voorlezen van een kind, tot het uitwisselen van informatie over het kind of samen een plan maken en uitvoeren. Het kan echter zijn dat (onbedoeld) vooral moeders worden aangesproken of zich aangesproken voelen. Vanuit het lectoraat doen we samen met de Kinderopvanggroep onderzoek naar hoe impliciete en expliciete opvattingen over mannelijkheid en vrouwelijkheid van pedagogisch professionals samenhangen met hun normatieve opvattingen van vaderschap en moederschap en hoe dat vervolgens interacties met vaders en moeders beïnvloedt. Lees hier de gehele rapportage 'Ouderbetrokkenheid in de kinderopvang. Pedagogisch professionals over hun beelden van vader- en moederschap. In de tweede fase van dit project richten we ons op ouders en hun invulling van het vader- en moederschap. Genderopvattingen worden op individueel niveau geïnternaliseerd en in interacties met anderen geproduceerd, bestendigd of doorbroken (Risman, 2018). We vragen ouders daarom naar de verdeling van zorgen en werken in hun eigen gezin en de manier waarop daar op anderen op gereageerd wordt. Waarbij we specifiek de interacties met de pedagogisch professionals bevragen. We proberen te achterhalen of ouders zich gesteund voelen in hun invulling van het vaderschap en moederschap en wat daarin good practices zijn die pedagogisch professionals al in praktijk brengen. In de derde fase gaan we op een aantal locaties samen met pedagogisch professionals, management en beleidsmedewerkers na welke implicaties de onderzoeksresultaten hebben voor het ouderbetrokkenheidsbeleid .

Periode

Looptijd: start september 2021- december 2024

Partners

Kinderstad

Saris, I. & Andriessen, I. (2023). Ouderbetrokkenheid in de kinderopvang Pedagogisch professionals over hun beelden van vader- en moederschap. Fontys Pedagogiek: lectoraat diversiteit en (ortho)pedagogisch handelen.

Saris, I. & Andriessen, I. (2023). Ouderbetrokkenheid in de kinderopvang: interviews ouders. Fontys Pedagogiek: lectoraat diversiteit en (ortho)pedagogisch handelen.

Contact