MEDIS

Wat houdt het project in?

Diabetes Mellitus is één van de meest voorkomende chronische ziekten wereldwijd. Op dit moment lijden ongeveer 422 miljoen mensen aan diabetes, waarvan naar schatting bijna 1,2 miljoen mensen in Nederland die zijn gediagnosticeerd met diabetes. Met ruim 1,3 miljard euro uitgaven aan diabetes-gerelateerde gezondheidszorg in Nederland is de economische last van diabetes aanzienlijk en zal in de toekomst snel verslechteren. Voor iemand met Diabetes staat het dagelijkse leven in het teken van levensstijlaanpassingen ter preventie van diabetes gerelateerde complicaties, zoals vaatlijden, voetproblemen, en neuropathie. Diabetes heeft daardoor een ingrijpende invloed en leidt tot grote beperkingen in dagelijkse activiteiten en arbeidsparticipatie. Het vereist substantiële aanpassingen van levensstijl, zoals het continue monitoren van de bloedglucosespiegels, dieetaanpassingen en meer bewegen. 

Adequaat diabetesmanagement is echter niet vanzelfsprekend en lange termijneffecten van leefstijlinterventies zijn vaak niet sterk. De manier waarop mensen omgaan met diabetes en leefstijlverandering is voor iedereen anders. Waar sommigen het roer drastisch omgooien en alles aanpakken om zo de effecten van diabetes te leren controleren en reduceren, zijn anderen niet altijd in staat om hun leefstijl te veranderen. De doelgroep van mensen met diabetes (type 2) loopt wijd uiteen, qua verandervermogen in leefstijl. Het veranderen van dieet, fysieke activiteit, zelfmanagement en het eigenhandig organiseren van sociale ondersteuning verschilt van persoon tot persoon. Een ‘one-size-fits-all' oplossing is er niet. Technologie, zoals social media, websites en apps, kunnen ondersteunen, maar zijn lang niet altijd de oplossing. 

Ondanks het potentieel van bestaande technologieën, blijven er uitdagingen bestaan op het gebied van acceptatie, gebruik en effectiviteit op langere termijn. Onderzoek is daarom nodig om deze uitdagingen aan te pakken. In dit project richten we ons op innovatieve sociale ondersteuning in de informele omgeving van mensen met diabetes, en hoe deze kan helpen bij het succesvol aanpassen van hun levensstijl om zelfzorg, algehele gezondheid en kwaliteit van leven te vergroten. Hierbij is het essentieel om vanuit gebruikersperspectief te begrijpen hoe de ondersteuning het best ontworpen en ingezet kan worden. Door samen met zorgprofessionals en patiënten te werken onderzoeken we op welke wijze we tot gewenste gedragsverandering komen om doelmatige implementatie mogelijk te maken voor de partners in dit consortium. 

Dit project komt voort uit twee eerdere grote projecten; Technology Support for Diabetes en Herstelcirkel++. Het project Technology Support for Diabetes genereerde kennis en technische toepassingen met betrekking tot digitale extramurale zorgverlening (e.g. De Voetencheck App) met als doel: preventie van diabetes gerelateerde voetcomplicaties bij mensen met diabetes. Deze doelgroep benoemde in participatieve onderzoek sessies behoefte aan contact met lotgenoten en zorgverleners. Herstelcirkel++ ontwikkelde een gezondheidscoöperatie voor mensen met (risico op) leefstijl gerelateerde aandoeningen zoals diabetes. Hieruit werd geleerd dat gezondheidsbevordering door en voor mensen met vergelijkbare (zorg)wensen georganiseerd kan worden. De kracht van peer support en community building werden als veelbelovend ervaren.  

Dit programma is onder andere gesteund vanuit Nationaal Regieorgaan Praktijkgericht Onderzoek SIA RAAK Call ‘Extramurale Zorg’ 2020-2022, en SIA RAAK Call ‘Meer Impact op Extramurale Zorg’ 2023-2026.  

Methodiek

Samen met het Fontys lectoraat Health Innovation & Technology, zorginstellingen en bedrijven onderzoeken we hoe we sociale ondersteuning kunnen inbouwen in bestaande zorgsystemen en hoe we het beste technologie en data kunnen gebruiken om mensen te helpen met zelfzorg rondom diabetes. Gezamenlijk bestrijken we een heel spectrum van zorg innovaties; van sociale ondersteuning middels social media en bijeenkomsten, tot klinische zorg en zelf-monitoring van diabetes-gerelateerde complicaties.  

Technische overwegingen

Digitale technologie ter ondersteuning van mensen met diabetes moet technisch goed in elkaar zitten om zo veilig, gebruiksvriendelijk en toegankelijk gebruikt te kunnen worden. We gebruiken verschillende technologieën, met elk haar eigen uitdagingen. Bij innovaties die gebruik maken van sociale media moet er goed gelet worden op accuraatheid van informatie, moderatie en privacy. Bij de smartphone apps moet er secuur worden omgegaan met persoonsgegevens, dataopslag en verwerking, maar ook met toegankelijkheid en gebruiksgemak. Door samen te werken met experts in softwareontwikkeling, te bouwen op bestaande, veilige software-systemen en volgens de principes van de AVG en WMO te werken, zorgen we dat we kunnen veilig en snel kunnen innoveren.  

Klinische overwegingen

Om mensen met diabetes te ondersteunen werken we ook aan oplossingen die mensen helpen in het zelf-monitoren van hun gezondheid en eventuele diabetes-gerelateerde complicaties. In samenwerking met onze klinische partners kunnen we hier op een klinisch accurate manier mee omgaan en ervoor zorgen dat alle informatie correct is, mensen op de juiste manier worden doorgestuurd en terecht komen bij zorgprofessionals voor hulp.  

Sociale overwegingen

Een groot focuspunt van dit project is het inzetten van sociale ondersteuning, o.a. met behulp van technologie, om mensen te helpen met leefstijlverandering en zelfmanagement van diabetes. Uitgangspunt hier, is dat technologie verbinding kan faciliteren tussen groepen gelijkgestemden om veilig ervaringen te delen wat, of hun naasten een rol geven in het proces te leren omgaan met diabetes. Daarom is het belangrijk de doelgroep, en hun sociale cirkels, te betrekken in het ontwerpproces van dit soort systemen. Door gezamenlijk innovaties (apps, sensoren, hulpmiddelen etc.) samen te ontwerpen en ervaringen te delen kunnen we deze op maat aanbieden om sociale ondersteuning te bieden. 

Samenwerking

Om de verschillende dimensies van sociale ondersteuning voor mensen met diabetes te kunnen onderzoeken, zijn er verschillende expertises betrokken bij dit onderzoeksprogramma. Het MEDIS project is een samenwerking van de onderzoekers van Fontys Paramedisch en de HAN, de zorgprofessionals van RondOm Lopen Groep, de ontwikkelaars van Fitcoin en de initiatiefnemers van Stichting Je Leefstijl Als Medicijn. In dit consortium wordt samengewerkt aan het delen van kennis, ontwikkelen van nieuwe innovaties, en het inzetten van studenten om onderzoek te doen naar succesvolle implementaties van sociale ondersteuning voor mensen met diabetes. Zo brengen we onze innovaties naar de praktijk.  

Kennisteam

Fontys Paramedisch 

Aanspreekpunt: Roy van den Heuvel. Docent-onderzoeker ‘MEDIS’- Fontys Paramedisch. 

Projectleden

Dr. Rens Brankaert 
Deborah Pelders, MSc. 
Dr. Mark Arts 

HAN 

Dr. Koen Dortmans 

Partners

Publicaties

Pelders, D., Van Den Heuvel, R., Arts, M., Mannheim, I., & Brankaert, R. (2024). Preventing Diabetic Foot Ulcers With eHealth: Rethinking Digital Care In Co-design. DRS2024: Boston, 23–28 June, Boston, USA. https://doi.org/10.21606/drs.2024.842 

Dortmans, K., Moorman, N., Sprenkels, E., Van Santvoort, F. (2024) Gezond in Noord: ontstaan van een gezondheidscommunity in verhalen. Nijmegen: Gezond in Noord. https://www.han.nl/projecten/2021/herstelcirkel/  

Podosofio, ICT&Health

Contact

roy.vandenheuvel@fontys.nl