Open educational resources

Over het lectoraat

Daarnaast wil het lectoraat samen met het werkveld onderzoeken hoe vormen van open en online onderwijs de binding tussen de opleiding en het werkveld kunnen verstevigen.
Binnen Fontys Hogeschool ICT ligt de nadruk op hergebruik van open leermaterialen en andere vormen van open en online onderwijs (zoals MOOC's) in het curriculum en minder op het zelf publiceren ervan. Docenten zijn hierbij de sleutelfiguren. Onderzoek moet meer inzicht geven in effectieve vormen van ondersteuning van docenten. Hierdoor worden drempels die docenten ervaren wanneer ze met open en online onderwijs aan de slag willen gaan minder hoog. Daarnaast wil het lectoraat samen met het werkveld onderzoeken hoe vormen van open en online onderwijs de binding tussen de opleiding en het werkveld kunnen verstevigen.

UNESCO leerstoel voor lectoraat

In september 2016 kende UNESCO een UNESCO Chair on Open Educational Resources toe aan Fontys Hogescholen. Lector Robert Schuwer werd daarbij benoemd tot de Chairholder. Hiermee wordt Fontys lid van een wereldwijd netwerk van UNESCO Chairs. Behalve de Chair bij Fontys zijn er ook Chairs on OER in Canada, Nieuw-Zeeland, Brazilië, Mexico en Slovenië. Via deze Chairs wil UNESCO onderzoek, training en programmaontwikkeling bevorderen in alle voor de UNESCO doelstellingen relevante kennisgebieden. Tevens moet het netwerk kennisoverdracht over grenzen heen bevorderen. De volledige titel van de Chair luidt: Open educational resources and their adoption by teachers, learners and institutions. Adoptie van OER en andere vormen van open online onderwijs is het zwaartepunt van het onderzoek en de werkzaamheden die door het lectoraat OER worden uitgevoerd. Door deel uit te maken van het internationale netwerk van UNESCO Chairs on OER kunnen resultaten nog beter in andere landen en werelddelen worden toegepast en ontstaan er ook betere mogelijkheden via samenwerking meer inzicht te krijgen in cultureel-contextafhankelijke factoren die adoptie van OER beïnvloeden. Het lectoraat OER kan hiermee nog beter bijdragen aan realisatie van de UNESCO Sustainable Development Goal 4: Ensure inclusive and equitable quality education and promote lifelong learning opportunities for all.

Lees meer over Sustainable Development Goals

OER en MOOC's in het Nederlandse HO

Onderzoeksrapport Open Educational Resources en MOOC's in het Nederlandse Hoger Onderwijs
In de afgelopen jaren is de belangstelling voor gebruik van open leermaterialen en open online cursussen sterk gegroeid. Met name de Massive Open Online Courses (MOOC’s) hebben deze belangstelling aangewakkerd. Medio 2015 heeft minister Bussemaker in haar strategische agenda “HO2025, de waarde(n) van weten” als ambities uitgesproken dat in 2025 alle docenten in het hoger onderwijs hun leermaterialen delen en dat instellingen elkaars MOOC’s gaan erkennen. Om deze ambities realiteit te maken zal nog veel werk verricht moeten worden, zowel door instellingen als door de overheid en instellingsoverstijgende organisaties als SURF. Om beter te kunnen bepalen welke activiteiten daarvoor moeten worden gestart is een beeld van de huidige stand van zaken rondom publiceren en gebruik van zowel Open Educational Resources (OER) als MOOC’s nuttig. Om een eerste beeld te verkrijgen is door het lectoraat Open Educational Resources van de Fontys Hogeschool ICT een survey-onderzoek uitgevoerd bij bekostigde hogeronderwijsinstellingen in Nederland. Mede-opdrachtgever van deze survey was SURFnet. De resultaten van deze survey zijn in het onderzoeksrapport te vinden. Het lectoraat wil het beeld dat door deze survey is ontstaan verder invullen en uitbreiden. Ze plant daartoe vervolgonderzoek uit te voeren, waarbij onder meer betrokkenen bij diverse hogeronderwijsinstellingen zullen worden geïnterviewd.

De waarde van open en open als waarde

Studie naar adoptie van delen en hergebruiken van open leermaterialen en cursussen in en door instellingen voor bekostigd hoger onderwijs.
Medio 2015 heeft minister Bussemaker in haar strategische agenda “HO2025, de waarde(n) van weten” als ambities uitgesproken dat in 2025 alle docenten in het hoger onderwijs hun leermaterialen delen en dat instellingen elkaars MOOC’s gaan erkennen. Om te bepalen welke activiteiten ervoor kunnen zorgend at deze ambitie ook gehaald wordt heeft het lectoraat OER eind 2015 een survey uitgevoerd Onderzoek OER en MOOC's in het Nederlandse HO. Deze survey gaf een eerste beeld van de stand van zaken betreffende open delen en hergebruiken van leermaterialen en cursussen.

De survey, maar ook een in het voorjaar uitgevoerde verkenning door het Ministerie van OCW, toonde aan dat adoptie van het open gedachtengoed door de (in Rogers’ termen) early majority van docenten nog niet plaatsvindt. Om de redenen daarvoor te achterhalen heeft het lectoraat in het najaar van 2016 een vervolgonderzoek uitgevoerd. In dit onderzoek zijn 55 interviews gehouden met docenten, bestuurders en ondersteuners bij totaal 10 universiteiten en hogescholen. De resultaten van dit onderzoek zijn beschreven in het onderzoeksrapport.
Het lectoraat wil de in het rapport voorgestelde maatregelen verder uitwerken en de effecten ervan bij implementatie onderzoeken.

Lector

Robert Schuwer (Den Haag, 1955) heeft wiskunde gestudeerd aan de Katholieke Universiteit Nijmegen en informatica aan de Technische Universiteit Eindhoven. In 1993 is hij gepromoveerd op een onderzoek naar toepasbaarheid van kennissystemen. Hij heeft diverse functies vervuld, zowel in het middelbaar en hoger onderwijs als in het bedrijfsleven

Achtergrond OER en MOOC's

OER

In 2001 startte het Massachusetts Institute of Technology (MIT) met een project om via internet al het leermateriaal dat door het instituut werd gebruikt gratis beschikbaar te stellen. Gebruikers mochten deze leermaterialen onder bepaalde voorwaarden hergebruiken, bewerken en verder verspreiden. Dit project heeft wereldwijd navolging gehad en heeft geleid tot een ontwikkeling waarvan het einde nog niet in zicht is. Leermaterialen die op deze wijze beschikbaar komen worden open leermaterialen of, in het Engels, Open Educational Resources (afgekort tot OER) genoemd.

MOOC's

In 2012 startten Ivy League universiteiten in de Verenigde Staten met het publiceren van vrij toegankelijke cursussen. Deze zgn. Massive Open Online Courses (afgekort tot MOOC) brachten de wereld van open leermaterialen in een stroomversnelling en verbreedden deze ook naar meer dan alleen de materialen: open en online onderwijs. Deze ontwikkeling heeft geleid tot meer aandacht voor (open) online onderwijs in Nederland.

Binnen FHICT ligt de nadruk op hergebruik van open leermaterialen en andere vormen van open en online onderwijs (zoals MOOC's) in het curriculum en minder op het zelf publiceren ervan. Docenten zijn hierbij de sleutelfiguren. Onderzoek moet meer inzicht geven in effectieve vormen van ondersteuning van docenten. Hierdoor worden drempels die docenten ervaren wanneer ze met open en online onderwijs aan de slag willen gaan minder hoog. Daarnaast wil het lectoraat samen met het werkveld onderzoeken hoe vormen van open en online onderwijs de binding tussen de opleiding en het werkveld kunnen verstevigen.

Sinds 2006 houdt het lectoraat zich bezig met implementatie van en onderzoek naar Open Educational Resources en meer in het algemeen open en online onderwijs. Lector Robert Schuwer heeft de afgelopen jaren in diverse nationale en internationale projecten over beleid en implementatie van open leermaterialen geparticipeerd en hierover gepubliceerd. Hij is voorzitter van de Special Interest Group Open Education, een onder de vlag van SURF opererende community voor kennisverwerving en -verspreiding rond dit thema voor het hoger onderwijs in Nederland.

Onderzoeksprojecten

Onderzoeksprojecten van het lectoraat worden uitgevoerd in wisselende samenstellingen van projectgroepen. Naast docent-onderzoekers van Fontys wordt daarbij samengewerkt met Ben Janssen, directeur-eigenaar van OpenEd Consult. Hij is als extern lid verbonden aan het lectoraat.  

Robert Schuwer; Jacqueline van Swet (Onderzoeker); Linda Keuvelaar-van den Bergh; Yvonne Visser; Quinta Kools; Desirée Joosten-ten Brinke; F.J.A.J. Crasborn; Danae Bodewes; Anje Ros; Marian Thunnissen (2019) Duurzaam leren en werken, hoe borgen we een leven lang nieuwsgierig?

Ben Janssen; Robert Schuwer (2018) Adoption of sharing and reuse of open resources by educators in higher education institutions in the Netherlands, Gepubliceerd in International Review of Research in Open and Distributed Learning Vol. 19, Uitgave: 3

Robert Schuwer (2018) Open onderwijs: van commitment naar actie.

Onderzoeksrapport Open Educational Resources en MOOCs in het Nederlandse Hoger Onderwijs auteurs Robert Schuwer en Ben Janssen,12/2/2016

Contact