Regieorgaan SIA
Dit project is mede mogelijk gemaakt door een stimuleringssubsidie uit de regeling RAAK-publiek van het Nationaal Regieorgaan Praktijkgericht Onderzoek SIA.
Project
Bloeiende Broedplaatsen
De beschikbaarheid van passende en betaalbare huisvesting vormt een randvoorwaarde voor kunstenaars en andere creatieve professionals. Atelierbeheerders en broedplaatsontwikkelaars voorzien in deze ruimte en leveren hiermee een vitale bijdrage aan zowel de culturele infrastructuur als aan het innovatieve ecosysteem van de stad.
Onderdeel van:
Wat houdt het project in?
Mede als gevolg van het aantrekken van de vastgoedmarkt en beleidsmatige keuzes van gemeenten, staat de beschikbaarheid van betaalbare ruimte echter steeds vaker onder druk. In reactie hierop zijn veel atelier- en broedplaatsorganisaties bezig met een herpositionering van hun kernactiviteiten. Zo wordt onder meer geïnvesteerd in professionalisering van de bedrijfsvoering, maar wordt ook gekeken naar de strategische positie van ateliergebouwen en broedplaatsen binnen het speelveld van cultuurbeleid, gebiedsontwikkeling, duurzame verstedelijking, welzijn en andere beleidsterreinen.
Maatschappelijke meerwaarde van broedplaatsen
Bloeiende Broedplaatsen heeft als doel om een toekomstperspectief te ontwikkelen voor makersplekken in de stad. Met dit project - dat loopt van mei 2020 tot en met eind 2022 - zal de maatschappelijke meerwaarde van broedplaatsen en ateliergebouwen in Nederland in kaart gebracht worden en een bijdrage geleverd worden aan de professionele ontwikkeling van organisaties die deze locaties ontwikkelen en beheren. Op basis van best practices, intervisies en netwerkanalyses worden nieuwe huisvestingsconcepten, organisatievormen en verdienmodellen verkend die broedplaatsen kunnen helpen om hun positie in het speelveld van stedelijke ontwikkeling te versterken. Tevens wordt in het project aandacht besteed aan de rol van de broedplaatsprofessional als communitymanager en als kwartiermaker in gebiedsontwikkelingen.
Projectleider Bart de Zwart:
“Eén van de effecten van de vastgoedcrisis is dat we in het voorbije decennium een enorme bloei hebben gezien van lokale initiatieven. Door leegstand en stilgevallen gebiedsontwikkelingen zijn in de rafelranden van de stad allerlei broedplaatsen ontstaan die ruimte bieden aan culturele en creatieve activiteiten. Deze locaties hebben niet alleen een functie als betaalbare huisvesting voor kunstenaars en de creatieve industrie, maar dragen ook bij aan het innovatieve ‘ecosysteem’ van de stad. Vandaag de dag zien we echter dat broedplaatsen door het aantrekken van de vastgoedmarkt onder druk staan. Dat is jammer, want broedplaatsen hebben naast een culturele waarde, ook een grote sociale, ruimtelijke en economische potentie. Met ons onderzoek denken we na over de vraag hoe je binnen een stedelijk gebied ruimte kunt bieden aan creativiteit en nieuwe ideeën. Op die manier willen we bijdragen aan duurzame verstedelijking en een slimme samenleving.”
Over Bloeiende Broedplaatsen
Samenwerken in kennis
Vanuit de kennisinstellingen participeren onder andere (docent-)onderzoekers en studenten van de opleiding Vastgoed & Makelaardij (Fontys Hogeschool Economie en Communicatie) en de mastertrack Architectural Urban Design and Engineering (Technische Universiteit Eindhoven, faculteit Bouwkunde).
Resultaten
Broedplaats- en atelierorganisaties voorzien in toegankelijke creatieve werkruimte. Maar broedplaatsen zijn meer: hun kleinschalige, lokale manier van werken, met oog voor mens, materiaal en milieu maakt ze tot voorposten van brede welvaartsontwikkeling (De Zwart, 2021). Broedplaatsen dragen bij aan de leefbaarheid in bestaande buurten en creëren levendigheid in nieuwe gebiedsontwikkelingen. Ze bieden werkervaringsplekken die helpen om kansenongelijkheid terug te dringen, verbinden bevolkingsgroepen door culturele uitwisselingsprojecten en werken aan burgerschap via publieksactiviteiten en vrijwilligersparticipatie. Om deze impact in de volle breedte te kunnen waarderen volstaat het niet om te kijken naar geïsoleerde outputindicatoren. De waarde van een broedplaats is meer dan de optelsom van de bijdragen die ze levert aan sectorale deelbelangen maar zit juist in de verbinding daarvan. Het gaat daarbij niet alleen om de direct meetbare opbrengsten in termen van producten en activiteiten, maar ook om indirecte effecten zoals de ontwikkeling van maatschappelijke veerkracht (Alagic & De Zwart, 2022). Om deze samenhang van ouput, outcome en impact inzichtelijk te maken is binnen het onderzoek het Waardenwiel ontwikkeld. Dit canvasmodel is een instrument dat creatieve initiatiefnemers helpt om samen met hun stakeholders (o.a. de gemeente) te articuleren wat de bijdrage is van de activiteiten van een broedplaats aan maatschappelijke doelen en deze uitkomsten vervolgens evalueerbaar te maken (Musch, 2022).
Partners
In het project participeren:
- SLAK (Arnhem/Nijmegen)
- De Plaatsmaker (Utrecht)
- Urban Resort (Amsterdam)
- Atelierbeheerstichting (Den Bosch)
- Clib (Breda)
- Stroom (Den Haag)
- Ateliers Tilburg (Tilburg)
- Gemeente Leeuwarden
- De Waardenmakers (Provincie Noord-Brabant)
- Electron (Breda)
- Temporary Art Centre (Eindhoven)
- Creative Hubs Nederland
- SAZ (Zwolle)
- Sectie-C (Eindhoven)
- Kosmik (Amersfoort)
- Triodos Bank
- VNG
- Platform BK
- Boekmanstichting
- Bureau voor Economische Argumentatie
Publicaties
Het team van Bloeiende Broedplaatsen is in de media te vinden met diverse artikelen:
- Schram, N., Geraets, M., Van Rooij, B. (2022), Terugkoppeling Dutch Design Week
- De Zwart, B.A.M., Musch, M.W., Cats, A. et al. (eds.) (2022), This Is Where We Make (publicatie bij de tentoonstelling ‘This Is Where We Make’ (Dutch Design Week, 22-30 oktober 2022)). Eindhoven: Fontys / TU/e Urban Labs / TAC
- van Raalte, J. (6 oktober 2022), Den Haag raakt zijn rafelrand kwijt, Trouw, p. 10
- De Zwart, B. (2022), Bloeiende Broedplaatsen (interview met B. de Zwart), Fanzine: Cultuur in Brabant, 5, pp. 11-16
- Alagic, A., de Zwart, B.A.M. (2022), Bubbels van creativiteit: Een verkenning van de veerkracht van broedplaatsen in Nederlandse steden. In: G. Bouma, L. Custers, D. Dooghe, E. Vanempten (eds.), Breek uit de bubbel: Bijdragen aan de Plandag 2022 (pp. 168-176). Groningen: Stichting Planologische Discussiedagen / InPlanning
- Moura, A.L., Musch, M.W. (2022), Is er nog plaats voor de creatieve sector? Gemeentelijk beleid voor creatieve werkplekken, Boekman Trends in Kunst en Cultuur, 130, pp. 36-39.
- De Zwart, B.A.M. (2022), Kwartiermakers voor brede welvaart. De broedplaats als maatschappelijk vastgoed. Ruimte + Wonen, 102 (4), pp 43-51
- De Zwart, B.A.M. (20 maart 2021), Broedplaatsen verbreden de welvaart. Brabants Dagblad, pp. 10-11
- De Zwart, B.A.M.; Musch, M.W. (2019), Bloeiende broedplaatsen: Kansen voor een duurzaam huisvestingsmodel voor makers in de stad, Boekman Trends in Kunst en Cultuur, 119, pp. 54-57
Maandelijks vind je hier een blog, geschreven door het team Bloeiende Broedplaatsen.
