PASS: Optimalisatie van slikdiagnostiek middels echografie
De PASS-studie: Wat kan de meerwaarde van echografie zijn met het oog op de ontwikkeling van efficiënte slikrevalidatietechnieken op maat?
Onderdeel van:
Wat houdt het project in?
Als gevolg van neurologische beschadiging kunnen mensen een slikstoornis ontwikkelen. Deze slikstoornis wordt ‘dysfagie’ genoemd. De problemen kunnen zich voordoen in verschillende fases van het slikproces. Welke symptomen tot uiting komen en in welke mate de dysfagie aanwezig is, is afhankelijk van de ernst en het soort stoornis die hieraan ten grondslag ligt. Dysfagie kan acuut ontstaan, mogelijk als gevolg van een cerebrovasculair accident, trauma of intoxicatie, maar ook langzaam ontwikkelen ten gevolge van een tumor of progressieve neurologische aandoeningen, zoals de ziekte van Parkinson, Amyotrofische laterale sclerose (ALS) of de ziekte van Alzheimer.
Om vast te stellen of er wel of geen sprake is van een dysfagie kan een observatie en daarbij een functioneel slikonderzoek gedaan worden door een Logopedist. Daarmee kan worden bepaald wat de ernst van de slikstoornis is en wat de mogelijkheden en onmogelijkheden van de patiënt zijn in relatie tot het eten en drinken. Indien het relevant is voor het verdere behandeltraject kan aanvullend op een klinische observatie een instrumenteel slikonderzoek worden uitgevoerd om meer specifieke informatie te verkrijgen over wat er wel en niet goed gaat bij het slikken. Zowel een Flexibele Endoscopische Evaluatie van het Slikken (FEES) als een VideoFluoroscopische Evaluatie van het Slikken (VFES) kan hiervoor worden uitgevoerd.
Probleemomschrijving en relevantie
FEES en VFES zijn invasieve onderzoeksmethoden, waarbij de patiënt bij videofuoroscopisch onderzoek ook blootgesteld wordt aan röntgenstraling. Naast deze methoden zou mogelijk ook echografie kunnen worden ingezet bij het onderzoeken van slikstoornissen. Deze techniek biedt verschillende voordelen ten opzichte van het endoscopisch of röntgenonderzoek. Middels echografie kunnen verschillende structuren van het mond-/keelgebied die betrokken zijn bij de slikbeweging worden gevisualiseerd. Dit kan aanvullende informatie opleveren voor de diagnostiek en behandeling van dysfagie.
Klinisch wordt echografie nog niet toegepast in de diagnostiek van neurologische slikstoornissen. Op dit moment is er nog beperkt informatie beschikbaar over de mogelijkheden om echografie in te zetten bij onderzoek naar dysfagie en is verder onderzoek wenselijk om hier meer inzicht in te krijgen.
Doel
Een idee achter dit onderzoek is onder andere om erachter te komen wat de meerwaarde van echografie kan zijn met het oog op de ontwikkeling van efficiënte slikrevalidatietechnieken op maat, als ook met het oog op het objectiveren van de ernst van de stoornis. Bij degeneratieve aandoeningen zou er mogelijk een voorspelling gedaan kunnen worden over de achteruitgang van de slikmogelijkheden.
PASS Measurement protocol
Er is nog beperkt evidentie voor de klinische toepasbaarheid van echografie in de diagnostiek en behandeling van slikstoornissen. Binnen dit onderzoeksproject van TEC for Society zal een meetprotocol voor echografie in het hoofd-halsgebied worden ontwikkeld. Er zal inzichtelijk worden gemaakt welke structuren middels echografie af te beelden zijn en hoe relevante structuren in relatie tot het kauwen en slikken zich ten opzichte van elkaar verhouden. Dit protocol zal deels richting geven aan de onderzoeksmethode van het overkoepelende onderzoek en deels gebruikt gaan worden om paramedisch onderwijs op gebied van echografie door te ontwikkelen.
Naast een echoprotocol van het hoofd-halsgebied, zal in een samenwerking tussen FPH en Toegepaste Natuurwetenschappen een anatomisch model ontwikkeld worden aan de hand van CT-scans. Er wordt zowel 3D-software als een daarop gebaseerd geprint 3D-model opgeleverd.
