Mens en technologie
Door middel van praktijkgericht onderzoek beoogt het lectoraat Mens en Technologie mensen bewust te maken van de invloed die technologie heeft op het eigen en andermans gedrag. Het lectoraat draagt hiermee bij aan optimaal ontwerp, ontwikkeling en inzet van technologische innovaties.
Over het lectoraat
Digitale technologie valt niet meer weg te denken uit de huidige samenleving. Het is verweven met bijna alle facetten van het dagelijks leven. Niet alleen privé, waar technologie gebruikt wordt om sociale contacten te onderhouden, taken in huis te doen en voor je gezondheid te zorgen, maar zeker ook op het werk. In allerlei sectoren zien de onderzoekers de digitalisering optreden: blended learning in het onderwijs, kunstmatige intelligentie ter ondersteuning van artsen, zorgrobots in de gezondheidszorg, blockchain toepassingen in de financiële sector, coöperatieve robots in de maakindustrie, het gebruik van HR analytics in de HR, virtual reality in de kunst; dit zijn slechts enkele voorbeelden van de enorme digitale transitie die gaande is.
Sinds 2012 voert het lectoraat Mens en Technologie onderzoek uit op het snijvlak van psychologie en technologie. Daarmee levert het lectoraat een relevante bijdrage aan het onderwijs, de beroepspraktijk van HRM en Psychologie en aanverwante disciplines en de wetenschap.
Onderzoeksthema's
Om die bijdrage aan het onderwijs, de beroepspraktijk en de wetenschap te kunnen leveren, richt het lectoraat Mens en Technologie zich op de volgende drie onderzoeksthema’s:
1. Mensgericht innoveren
Het centraal stellen van de belangen, wensen en mogelijkheden van de gebruikers (en andere stakeholders) in het ontwerp- en ontwikkelproces door middel van design thinking zorgt ervoor dat innovaties beter passen bij de gebruikscontext en bij de capaciteiten en beperkingen van de gebruikers. Bovendien wordt op deze manier ook draagvlak voor het daadwerkelijk inzetten van de innovatie gecreëerd.
2. Gedragsverandering
Door onder andere de maatschappelijke nadruk op zelfregie, autonomie en participatie wordt technologie steeds vaker ingezet om gezond gedrag te beïnvloeden, eigen te maken en te behouden. Psychologische kennis en inzichten over gedrag en motivatie worden gecombineerd met de mogelijkheden van technologie om effectieve gedragsinterventies te ontwikkelen en implementeren.
3. Impact van technologie
Om op een ethische, verantwoorde en effectieve wijze de kansen te benutten die technologie biedt, moeten ontwerpers, ontwikkelaars en beleidsmakers (in opleiding) zich veel bewuster bezig houden met het maximaliseren van de positieve impact en het minimaliseren van de eventuele negatieve gevolgen van technologie.
Impact
Het praktijkgericht onderzoek en de ontwikkelde interventies van het lectoraat Mens en Technologie richten zich op mensen die beroepshalve betrokken zijn bij het ontwerpen, ontwikkelen en inzetten van technologische toepassingen, bijvoorbeeld:
- Professionals die voor het uitoefenen van hun beroep gebruik maken van technologie
- Professionals die zelf (technologische) interventies ontwikkelen en / of inzetten
- Beleidsmakers in organisaties
De kennis en producten die het lectoraat middels onderzoek en innovatie ontwikkelt komen ten goede aan deze professionals. Het lectoraat richt zich specifiek op professionals in de sectoren Gezondheid & Welzijn en IT & techniek.
In beide sectoren zijn grote veranderingen gaande, waarbij technologie een belangrijke rol speelt. In beide sectoren zullen bewustwording en handelingsvermogen rondom het ontwerpen, ontwikkelen en inzetten van technologie dan ook van grote betekenis zijn. Daarnaast heeft het lectoraat de afgelopen jaren in deze sectoren al een groot aantal onderzoeksprojecten gedaan, hebben we nauwe en duurzame samenwerkingen met partners binnen en buiten Fontys opgestart en hebben we een goed track record opgebouwd.
Interviews
Het lectoraat biedt al 10 jaar lang afstudeeropdrachten aan voor HBO studenten. Wij zijn benieuwd waar deze alumni op dit moment werkzaam zijn, wat zij hebben geleerd van het lectoraat Mens en Technologie en wat zij daarvan hebben meegenomen in hun huidige baan. Jij ook? Hieronder kun je alvast het eerste interview vinden.
Lector
Janienke Sturm is lector Mens en Technologie bij Fontys HRM en Psychologie en leading lector van het Fontys Centre of Expertise Health. In haar werk is meer aandacht creëren voor de mens in onze digitale en technologische samenleving haar drijfveer.
Kenniskring
M.G. (Mariëlle) Rosendaal
Docentonderzoeker & Consultant design thinking
Koppeling onderwijs
Praktijkgericht onderzoek vindt doorgaans plaats door middel van interviews of focusgroepen (kwalitatief) of vragenlijsten (kwantitatief). Bij deze methoden worden deelnemers aan het onderzoek weggehaald uit hun context en wordt hen gevraagd te reflecteren op hun gedrag of hun attitude (of dat van anderen). Echter, in veel gevallen is deze context juist bepalend voor het gedrag van mensen. En achteraf reflecteren op een bepaalde situatie blijkt vaak onbetrouwbare of gekleurde informatie op te leveren. Het daarom van belang onderzoek te doen op de plaats waar de actie plaatsvindt.
In het keuzevak 'Innovatief Onderzoeken' maken studenten kennis met alternatieve onderzoeksmethoden, die niet alleen praktijkgericht zijn, maar ook daadwerkelijk in de beroepspraktijk van de Toegepast Psycholoog gebruikt kunnen worden.
Voorbeelden van dergelijk onderzoek zijn (participerend) actie-onderzoek, narratieve methoden, context-mapping studies en big data. Bij al deze methoden staat het inleven in de belevingswereld van de respondent centraal. Tijdens de lessen wordt aandacht besteed aan zowel de dataverzameling als de analyse van de data die dit soort methoden opleveren. Ook de ethische aspecten van onderzoek komen in dit vak aan de orde.
Vanuit het lectoraat is Tina ten Bruggencate bij deze kennismodule betrokken.
Als Toegepast Psycholoog ontwikkelen je gedragsinterventies, al dan niet met behulp van technologie zoals apps, games, et cetera. Dat is niet gemakkelijk, want hoe zorg je ervoor dat de inhoud van deze interventies aansluit bij wat de doelgroep nodig heeft? Hoe kies je de juiste vorm voor je interventie? En wanneer weet je of het werkt?
Om studenten hierin te ondersteunen en op te leiden, ontwikkelden en verzorgen we vanuit lectoraat Mens en Technologie het keuzevak Design Thinking, waarin studenten gedragsinterventies leren ontwerpen en evalueren aan de hand van Design Thinking. Design Thinking is een manier van denken en doen die leidt tot nieuwe, relevante oplossingen. De belangrijkste aspecten van de Design Thinking aanpak zijn:
- Mensgericht ontwerpen: houd je doelgroep en stakeholders altijd in het achterhoofd
- Multidisciplinair samenwerken: maak gebruik én leer van de kennis en expertise van collega’s uit je eigen en andere werkvelden
- Experimenteren: evalueer je ideeën en concepten aan de hand van verschillende prototypes
- Itereren: blijf je ideeën en concepten aanscherpen, vernieuwen en evalueren tot je zeker weet dat je een werkend, passend product hebt ontworpen.
In de verschillende onderzoeksprojecten die vanuit het lectoraat in samenwerking met de praktijk worden uitgevoerd worden studenten actief betrokken. Door als opdrachtgever onderzoeksvraagstukken aan te bieden voor studenten die een afstudeeronderzoek uitvoeren als onderdeel van de opleiding die zij volgen. Het onderzoek dat de student uitvoerd draagt bij als deelonderzoek van een groter maatschappelijk vraagstuk dat wordt onderzocht door het lectoraat. Behalve dit krijgt de student frequente en intensieve begeleiding op het gebied van onderzoek en het betreffende thema.
Zit jij op het HBO of universiteit en ben je op zoek naar een interessant praktijkgericht vraagstuk rondom het thema mens en technologie? Klik dan hier voor meer informatie en het overzicht aan vraagstukken! Of neem contact op met Mariëlle Rosendaal (lectoraatmensentechnologie@fontys.nl).
Fontys Hogeschool HRM en Psychologie biedt een doorstroomprogramma aan voor studenten Toegepaste psychologie die verder willen studeren bij de Master Industrial Design van de Technische Universiteit in Eindhoven.
Het doorstroomprogramma bestaat in totaal uit 30 ECTS, te volgen in jaar 3 en 4 of ná de studie als alumnus, en bestaat uit de volgende onderdelen:
- Een ontwerpproject (teamopdracht)
- 4 keuzevakken uit het Bachelor programma van Industrial Design
- Wiskunde B
Het onderwijs wordt gedeeltelijk bij Fontys en gedeeltelijk bij de TU/e gevolgd. De keuzevakken zijn erop gericht om de dingen bij te leren die je nodig hebt om de Masteropleiding Industrial Design te kunnen doen. Wiskunde B (Calculus) is een verplicht vak voor alle studenten aan de TU/e.
Het onderwijs in het doorstroomprogramma en in de Master Industrial Design vindt plaats in het Engels.
Aan het eind van het doorstroomprogramma vindt een toelatingsexamen plaats voor de Master Industrial Design.
Meer informatie? Neem contact op met Janienke Sturm (j.sturm@fontys.nl)
Luister hieronder de ervaringen van twee studenten die het traject hebben doorlopen! In deze podcast gaan Marieke van Otterdijk en Maud Oomen, met elkaar in gesprek over de doorstroomregeling om tijdens een minor een pre-master Industrial Design te doen.
Onderzoeksprojecten
Bubble games pocketsize: Bubble Games Pocketsize beoogt door middel van design thinking en kennis over het ontwerpen van empathie uit het voorgaande Bubble Games project een laagdrempelige, adaptieve tool te ontwikkelen. Met deze tool kunnen groepen met uit elkaar liggende, mogelijk conflicterende en tot verharde polarisatie leidende standpunten dichter bij elkaar worden gebracht.
Eenzaamheid en het nastreven van realistische relatiestandaarden: Een onderzoek naar hoe relatiestandaarden die mensen nastreven samenhangen met eenzaamheid en naar hoe technologie kan bijdragen aan het bijstellen van relatiestandaarden en daarmee het verminderen van eenzaamheid.
Digitaal zelfmanagement CVA-ketenzorg: In dit onderzoek zijn er digitale zelfmanagementtools ofwel informatievoorzieningen ontwikkeld, die de patiënt kan informeren over diverse aspecten van hun ziektebeeld en revalitatie.
Tamacoachee: Het doel van dit project is onderzoek te doen naar de mogelijkheden van een digitale coachee specifiek voor het trainen van coachingsvaardigheden.
Technofilosofie: In het deelproject 'Technofilosofie toolkit' onderzoeken we een praktische toolkit waarmee alle partijen die bij dit soort processen betrokken zijn, ondersteund worden om bij die vragen voldoende stil te staan.
Emotiecall: In dit project wordt onderzocht hoe we technologie kunnen inzetten om beeldbellen in de gezondheidzorg efficiënter te maken.
Healthy aging at work: Deze werkgroep gaat aan de slag om tot een actieplan te komen om werken aan healthy ageing meer onderdeel van het dagelijks werk te maken.
Inzet van de klok WijsTijd: Om langer zelfstandig thuis te kunnen wonen, is het van belang dat deze mensen geholpen worden om zo lang mogelijk zelfredzaam te zijn. De klok WijsTijd zou moeten bijdragen aan een goede dagstructuur voor deze mensen.
Theatervoorstelling 'Je kunt me gerust een geheim vertellen': Het doel van dit onderzoek is om inzicht te krijgen in wat de voorstelling teweegbrengt bij naasten en familie van mensen met dementie en hoe je ervoor kan zorgen dat naasten en familieleden van mensen met dementie zich langdurig gesteund en bekwaam voelen in de omgang met mensen met dementie.
FELIX: Felix is een sociale robot waarmee je iedere dag even kunt stilstaan de belangrijke vraag 'hoe voel je je vandaag?'.
GROZzerdam: Het zorgstelsel in Nederland staat onder druk. De zorg wordt te duur en we hebben niet genoeg personeel. Ondanks onze uitstekende gezondheidszorg gaan mensen zich niet gezonder voelen en nemen de gezondheidsverschillen verder toe. Dit vraagt om een andere kijk op gezondheid, gezondheidszorg en welzijn
Zorgrobot Maatje: Robot Maatje is de robot die we inzetten ter ondersteuning van de dagstructuur of bij andere individuele hulpvragen. Maatje is zich aan het bewijzen in het veranderende zorglandschap en wij geloven dat deze robot een prettige ondersteuning kan zijn bij een groot deel van onze cliënten.
RigS: Een Robot is geen Superverspreider
Smartness: Een co-bot kan het tekort aan vakkrachten voor de maakproductie aanvullen, maar hoe kunnen we als niet veilig gecertificeerde componenten of deelsystemen toepassen in een mens-robot systeem zodat er een velige toepassing gerealiseerd wordt?
VR bij dementie: Binnen dit project wordt bij Dementie Ondersteuning- en Trainingslocatie (DOT) De Wever onderzocht hoe Virtual Reality bij mensen met dementie ingezet kan worden om hun gemoedstoestand te verbeteren.
2020
Robots in de klas: Dit onderzoek richt zich op de kansen en beperkingen van de inzet van robots in het onderwijs, zoals gezien door de ogen van huidige basisschoolleerlingen en toekomstige leraren (studenten hbo-lerarenopleidingen).
Gezondheid in een Digitale Samenleving (GIDS): We richten ons in dit project op de rol van de professional in zorg en welzijn in het terugdringen van de digitale ongeletterdheid, primair bij de cliënten/ patiënten voor wie eHealth en andere digitale zorg- en welzijnstoepassingen worden gebruikt.
Mind Mansion: Mind Mansion heeft als doel om mensen met een angst of fobie beter en sneller te kunnen helpen.
WavyXR: WavyXR is een virtuele coach die op basis van sensordata in combinatie met AI de toestand het hart monitort en reageert wanneer onregelmatigheden worden gedetecteerd, waarbij het de meest geschikte oefening en advies aanbiedt die deze specifieke patiënt of dat moment nodig heeft.
2019
Virtuele Snuffelstage: Door gebruik te maken van een virtuele snuffelstage kunnen cliënten in een veilige en gecontroleerde omgeving kennis maken met het bedrijf en de situaties die ze daar zullen tegenkomen
Close de gap: Dit project heeft als doel om enerzijds bij te dragen aan de vermindering van gezondheidsongelijkheid door verkleining van de digitale achterstand die bepaalde groepen burgers hebben, en anderzijds aan het kunnen werken door studenten aan ‘future skills’ in een ‘echte’ leeromgeving.
Leren over (technologische ondersteuning voor) gespreksvoering eenzaamheid: In dit project wordt middels exploratief onderzoek geleerd over gespreksvoering rondom eenzaamheid.
(G)een moer aan!: De ambitie van het project “(G)een Moer Aan!” is om het herconfigureren van een robotsysteem voor een nieuwe taak in een productieomgeving net zo eenvoudig en snel te maken als het gebruik van een smartphone.
The right (wo)man for the job: Doelstelling van dit project is het ontwikkelen van handvatten voor en met re-integratieprofessionals om hen te ondersteunen bij het bewerkstelligen van een duurzame plaatsing van mensen met een arbeidsbeperking bij een reguliere werkgever.
PlaygroundVR: Dit is een virtuele speeltuin waarin kinderen in het ziekenhuis kunnen rondlopen, spelletjes spelen en praten met elkaar en vriendjes.
Intelligence for robots: Co-bots moeten leren anticiperen op wat in de directe omgeving komen gaat, zodat de medewerker nimmer in een onveilige situatie verkeert en zich comfortabel voelt in de samenwerking met de co-bot.
Quantified Student: In het Quantified Student project willen we de gegevens die met draagbare technologie verzameld worden, gebruiken om studenten inzicht te geven in hun gedrag in relatie tot hun leerprestaties.
Inclusive fieldlab: In het fieldlab wordt geëxperimenteerd met drie ondersteunende technologieën: een Smart Beamer, een HoloLens en een Collaborative Robot (co-bot).
Healthy ageing @work: Op de werkplek samen met collega’s werken aan fysieke, mentale en cognitieve gezondheid, kan bijdragen aan healthy ageing. In dit project wordt aan de hand van themabijeenkomsten een multidisciplinaire (Fontys-) werkgroep opgestart rondom het thema ‘healhy ageing @work.
Leren over (technologische ondersteuning voor) gespreksvoering eenzaamheid: In dit project wordt middels exploratief onderzoek geleerd over gespreksvoering rondom eenzaamheid.
2018
Close Encounters with Co-bots: De ambitie van dit project is het verbeteren van de effectieve samenwerking tussen medewerker en co-bot op de industriële werkvloer en daarbij vertrouwen en beleefde veiligheid te borgen voor de medewerker.
Co-creatie van track & trace in verpleegtehuizen: In verpleeghuizen is het soms een logistieke berg. Hoe zou je dit effectiever kunnen bijhouden en waar ligt de behoefte vanuit de professionals en bewoners?
Eindhoven Community Coins: Samen met Stichting Possible en Stichting Ik Wil onderzoeken en testen we een waarderingssysteem dat het mogelijk maakt om vrijwillige inspanningen voor een socialere en duurzamere maatschappij te waarderen met kortingen en alternatieve beloningen aangeboden door betrokken bedrijven, organisaties en winkeliers.
2017
Voor iedereen een app: Binnen dit project zijn onder andere de hanteerbaarheid en toepasbaarheid van sport-apps voor leefstijlprofessionals en hun cliënten onderzocht.
VisitU: Aan de hand van Virtual Reality probeert het project VisitU patiënten in het ziekenhuis weer even te verbinden met het thuisfront. Maar hoe werkt dat nou en heeft het ook het gewenste effect?
2016
The Next Level: Omarming van techologie: De La Salle stimuleert het gebruik van tablets en smartphones door behandelaren en jongeren. Om dit gebruik te bevorderen, is het van belang dat medewerkers en cliënten deze vormen van technologie omarmen. Maar wanneer omarmen deze mensen technologie nu?
De SAM Buurtapp: Een online platform waarop ouderen hun expertise en kennis kunnen aanbieden om buurtbewoners te ondersteunen. Maar hoe breng je de jongste bewoners van de buurt in contact met de oudere generatie?
Virtual Reality voor belevingsgericht onderwijs: In dit project wordt lesmateriaal ontwikkeld waarin studenten door middel van virtual reality stressvolle situaties levensecht kunnen beleven en oefenen, om zo meer beslagen ten ijs te komen in echte beroepssituaties.
Sociale technologie voor ouderen: Op basis van resultaten van onze onderzoeken komen we met implicaties voor zowel technologische als niet-technologische interventies.
Big data voor inzicht in eenzaamheid: In dit onderzoek wordt onderzocht welke rol Big Data kan spelen in de precalentie van eenzaamheid.
Kennisdeling
Onderzoeksjaaroverzicht 2021-2022
Onderzoeksjaaroverzicht 2020-2021
Onderzoeksjaaroverzicht 2019-2020
Onderzoeksjaaroverzicht 2018-2019
Bomas, A., Deeben, J. & Rosendaal, M.G. (2020). Research Data Management. Een handreiking voor het omgaan met RDM bij Fontys. Uitgegeven in eigen beheer.
Starreveld, M., Sturm, J.A., & Rosendaal, M.G. (2020). The next level. Robots in het onderwijs. JSW, 2, 12-15.
Ten Bruggencate, T. (2020). The Need to be Needed. An exploration of older people's social needs, social technology and interventions. (Proefschrift).
Sociale behoefte van ouderen en (technologische) interventies (2018)
Zorg voor morgen (2016)
Wat is Design Thinking?
Voor iedereen een app
Binnenkort meer!
The right (wo)man for the job
Binnenkort meer!
Vitual Reality voor beleving
Binnenkort meer!
Keuzehulp apps voor LVB-jongeren
Binnenkort meer!
AVG & Onderzoek
Binnenkort meer!
Technofilosofie Toolkit
Binnenkort meer!
Design Thinking
Binnenkort meer!
Omarming van technologie
Binnenkort meer!
Persuasive technology
Binnenkort meer!
- Artikel in Bron: Intelligente technologie in het onderwijs: gevaar of kans?
- Artikel in Bron: Een robot maakt niet gelukkig (2018)
- Artikel in ASQ Magazine 2018: Mens en Technologie (2018)
- Artikel in Bron: e-Health minder toegankelijk voor kwetsbare groepen (2019)
- Artikel in HTSM Magazine 2019: Mens en Technologie.(2019)
Nieuws
{{ feed.values.title }}
{{ feed.properties.publicationDate }}{{ feed.properties.description }}
Lees verder